Bourgeoisie (gegoede burgerij) – Betekenis en herkomst

De rijke en gegoede burgers worden in het jargon aangeduid als bourgeoisie. Waar komt de betekenis van dit begrip precies vandaan? En wat zijn de kenmerken van deze welgestelde of gegoede burgerij?

Het begrip bourgeoisie – betekenis en herkomst

De term bourgeoisie is ontleend aan het Franse woord bourg, wat ‘burcht’ of ‘versterkte burcht’ betekent. Bourgeoisie duidt als term op de mensen die, vanaf de middeleeuwen, in steden leefden – in Frankrijk vooral -, poorter waren en door handel rijk werden. De bourgeoisie bestond dus uit de rijkere burgerij die zich veelal in een stedelijke samenleving bevond. Zo ontwikkelde zich, met name tussen de zestiende en achttien eeuw, in Frankrijk een sterke bovenklasse van rijke burgers. Deze klasse vormde een ‘burcht’ die ontoegankelijk was voor de arbeidersklasse die sinds de Industriële Revolutie in opkomst was.

Een probleem waar de gegoede burgerstand tot de Franse Revolutie van 1789 mee kampte, was het feit dat ze wel geld in overvloed hadden maar geen politieke macht bezaten. Die macht was voorbehouden aan het Frans patriciaat, de adel en de geestelijkheid. Maar na de Franse Revolutie veranderde dit.

De burgerij ontwikkelde ook een eigen wereldbeeld. Deze werd met name bepaald door ideeën afkomstig uit Verlichting en het liberalisme.

Kleine burgerij en hoge burgerij

In de negentiende eeuw ontwikkelden zich feitelijk twee vormen van bourgeoisie: de hoge burgerij en de kleine burgerij. De hoge burgerij bestond uit fabriekseigenaren, rijke bedrijfseigenaren en bankdirecteuren. De kleine burgerij (ook wel petite bourgeoisie genoemd) werd gevormd door onder meer succesvolle middenstanders, artsen, onderwijzers en kantoorlieden. In cultureel opzicht oriënteerde de kleine burgerij zich op de hoge burgerij.

Bij Karl Marx een negatieve term voor middenstanders en kapitalisten

Vanaf de jaren 1840 kreeg het begrip een steeds negatievere lading, met name door de opkomst van het socialisme en communisme. Karl Marx typeerde de gezeten burgerij, de bourgeoisie, als de ‘bezittende klasse’ of als kapitalisten die de vijand waren van de arbeidersklasse (de proletariërs) en uiteindelijk – via een revolutie – van hun troon gestoten zouden worden.

Bronnen ▼