Dark
Light

Robert Surcouf (1773-1827) – Franse kaperkapitein

“Koning der kapers”
Auteur:
3 minuten leestijd
Detail van het standbeeld van Robert Surcouf in Saint-Malo
Detail van het standbeeld van Robert Surcouf in Saint-Malo (CC BY 3.0 - Guillaume Piolle - wiki)

Robert Charles Surcouf zoals hij eigenlijk voluit heette, was een Franse kaperkapitein die in de Indische Oceaan de Britse handelsvloot bevocht en het onder Napoleon tot één van de rijkste en machtigste reders van Frankrijk schopte. Het verhaal:

Jeugd en vroege jaren

Robert Surcouf
Robert Surcouf
Surcouf werd op 12 december 1773 geboren te Saint-Malo, een Bretoens havenstadje dat destijds de bedenkelijke reputatie genoot een berucht zeeroversnest te zijn. Hoewel zijn ouders hem een gedegen schoolopleiding wilden geven, was de lokroep van de zee te groot en in 1788 nam hij op amper vijftienjarige leeftijd dienst als scheepsjongen bij de marine. Blijkbaar beviel het militaire leven aan boord hem toch niet zo goed, want een viertal jaar later nam hij ontslag om in augustus 1792 als stuurman aan te monsteren op een koopvaardijschip dat koers zette naar de toenmalige Franse kolonie Île-de-France, het huidige Mauritius in de Indische Oceaan.

Van stuurman tot kaperkapitein

Toen Surcouf enige tijd later in Port Louis, de hoofdstad van l’Île-de-France aanmeerde, vernam hij het nieuws dat Frankrijk intussen in oorlog was met Groot-Brittannië, waarop hij omwille van zijn vroegere militaire opleiding door de plaatselijke gouverneur ter versterking werd ingedeeld op één van de fregatten die het eiland moesten verdedigen. Volgens een niet op waarheid te controleren verhaal zou Surcouf er kort daarna in geslaagd zijn om een aanval van een Brits flottielje af te slaan en zo het eiland hebben weten te behoeden voor een Engelse bezetting. Naar verluidt wist hij in de daaropvolgende weken ook nog verscheidene Engelse koopvaardijschepen te enteren waaronder de “Triton”, één van de vlaggenschepen van de Britse Oost-Indische Compagnie. De verovering van het schip werd later op doek vereeuwigd door de Franse kunstschilder Léon Trémisot.

Verovering van de Triton - Schilderij van Léon Trémisot
Verovering van de Triton – Schilderij van Léon Trémisot

Nadat Surcouf ook nog de Britse driemaster “Auspicious” had buitgemaakt, verwierf hij de reputatie een te vrezen kaperkapitein te zijn. Het leverde hem bij zijn terugkeer in Frankrijk niet alleen een heldenstatus op, maar tevens het “Legioen van Eer” en de adellijke titel van baron.

De verovering van de “Kent”

Begin oktober 1800 enterde Surcouf in de Golf van Bengalen nabij de monding van de Ganges de “Kent”. Het verhaal rond de verovering van dit schip leidde in de kranten en magazines algauw een eigen leven en werd er voorgesteld als een overwinning zonder weerga op een zwaar bewapende oorlogsbodem. In werkelijkheid was de “Kent” een gewoon koopvaardijschip van de Britse Oost-Indische Compagnie dat nauwelijks bewapend op weg was naar Sumatra. De kaping van de “Kent” inspireerde later de Parijse kunstenaar en zelf vroegere piraat Louis Gameray (1783-1857) die de scène meermaals op doek vastlegde. Eén van die doeken die de verovering van de “Kent” uitbeeld vormt nu de blikvanger van het “Musée d’Histoire de la Ville de Saint-Malo et du Pays Malouin”.

Gevecht tussen La Confiance en de HMS Kent - Ambroise Louis Garneray
Gevecht tussen La Confiance en de HMS Kent – Ambroise Louis Garneray

Toen Surcouf wat later na een lange zeereis in april 1801 in het Franse La Rochelle aankwam, besloot hij dat het welletjes was geweest en vestigde hij zich als reder in zijn geboortestad Saint-Malo. Daar verbaasde hij opnieuw vriend en vijand door binnen de kortste keren een succesvol zakenimperium uit te bouwen dat hem tot één van de meest welgestelde burgers van de stad maakte.

Wat er daarna gebeurde

In 1807 nam Surcouf op vraag van Napoleon opnieuw dienst bij de marine met de opdracht de Engelse handelsvloot in de Indische Oceaan verder te bestrijden. Eind januari 1808 bereikte hij met een klein vlooteskader Port Louis maar boekte de daaropvolgende maanden in de strijd tegen de Engelsen weinig succes. Ontgoocheld verliet hij de marine en zeilde terug naar Frankrijk. Toen in juni 1815 Napoleon definitief werd verslagen door de geallieerde mogendheden in de Slag bij Waterloo, betekende dit meteen ook het einde van Surcoufs kapersloopbaan. De “Koning der kapers”, zoals Surcouf vaak werd genoemd, kwam de achtste juli 1827 op 53-jarige leeftijd te overlijden aan de gevolgen van een beroerte.

En verder…

Surcouf, l'Eroe dei Sette Mari (1966)
Surcouf, l’Eroe dei Sette Mari (1966)
De piratenfilm “Surcouf, l’eroe del sette mari” was een Frans-Italiaans-Spaanse coproductie uit 1966 gebaseerd op het leven van Surcouf, geregisseerd door Sergio Bergonzelli (1924-2002) en Roy Rowland (1910-1995).

Een eerbetoon

In juli 1903 werd onder impuls van het stadsbestuur van Saint-Malo op de stadswallen een bronzen standbeeld onthuld ter ere van hun beroemde inwoner Robert Surcouf. Het nog steeds imposante kunstwerk werd gesculpteerd door de Franse beeldhouwer Alfred Caravanniez (1855-1917).

Gepassioneerd door vreemde culturen en de geschiedenis van het vroege neolithicum tot aan onze moderne tijden schrijft Rudi Schrever al verscheidene jaren op regelmatige basis artikelen voor Historiek.net en andere gespecialiseerde vakbladen. Verder is hij bestuurslid van de Geschied- en Heemkundige kring van de Brusselse deelgemeente Laken. [email protected]

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 51.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:

Gratis nieuwsbrief

Meld u aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief (51.171 actieve abonnees)


Ruim 50.000 geschiedenisliefhebbers ontvangen wekelijks onze gratis nieuwsbrief.

Meld u ook aan

×