Caesar en de keizersnede

Als een kind niet op de natuurlijke manier geboren kan worden, grijpen artsen soms naar de mogelijkheid van de keizersnede. Hierbij wordt de moeder operatief via de buikwand van haar kind verlost. Maar waarom spreken we hier eigenlijk van een keizersnede, of in het Latijn sectio caesarea?

Volgens hardnekkige verhalen verwijst de keizersnede naar de Romeinse veldheer Julius Caesar, die zelf overigens helemaal geen keizer was, maar van wiens naam wel de woorden ‘keizer’ en ’tsaar’ zijn afgeleid. Deze Caesar zou in het jaar 100 voor Christus met een keizersnede zijn geboren. Veel historici verwijzen dit verhaal echter naar het rijk der fabelen. In de tijd van Caesar werden er al wel keizersnedes uitgevoerd, maar in het algemeen overleefden moeders dergelijke ingrepen niet. Keizersnedes werden vooral gebruikt om baby’s uit vrouwen te halen die kort daarvoor overleden waren of van wie duidelijk was dat ze de bevalling niet gingen overleven. Caesar’s moeder, Aurelia, leefde nog bijna een halve eeuw na de geboorte van haar kind en zal Caesar dus op normale wijze hebben gebaard.

Caedere

Volgens een andere lezing is de naam Caesar mogelijk afgeleid van het Latijnse werkwoord voor snijden: caedere (caesus betekent ‘opengesneden’). Julius Caesar zou zijn naam volgens deze theorie danken aan het feit dat een van zijn voorouders met een keizersnede werd geboren. In dit geval zou de keizersnede dus niet naar Caesar zijn vernoemd, maar dankt Caesar juist zijn naam aan de medische ingreep.

Lex Caesarea

Tot slot moeten we de zogeheten Lex Caesarea nog noemen. Volgens verschillende historici is het Latijnse woord voor keizersnede (sectio caesarea) hoogstwaarschijnlijk namelijk afgeleid van deze Romeinse wet, die eerder ook bekend stond als de Lex Regia. Volgens deze wet was het verboden om een zwangere vrouw te begraven voordat het kind uit haar lichaam was verwijderd. Dit gebruik ging terug tot het Oude Egypte.

De eerste betrouwbare melding van een vrouw die een keizersnede overleefde, dateert uit 1500. De Zwitserse varkenscastreerder Jacob Nufer kreeg van de rechter toen toestemming om zijn vrouw, die een moeilijke bevalling doormaakte, open te snijden. De vrouw overleefde de ingreep doordat sprake was van een zogeheten abdominale zwangerschap, buiten de baarmoeder.

Overzicht van boeken over het Romeinse Rijk

Bronnen ▼