Carte blanche – Achtergrond van de uitdrukking

Als je iemand een carte blanche geeft, dan verstrek je een onbeperkte volmacht. De persoon die de carte blanche krijgt, heeft dus de vrije hand om de zaken aan te pakken op de manier die hij of zij zelf wil. Er zijn geen restricties. Waar komt deze woordcombinatie eigenlijk vandaan?

Vrij duidelijk is dat de woorden afkomstig zijn uit het Frans. Letterlijk betekent het ‘witte kaart’. Volgens het genootschap Onze Taal was in Nederland eeuwen geleden al sprake van de verwante uitdrukking “iemand wit papier zenden”. Hiermee werd bedoeld dat ontvanger van het papier zelf mocht bepalen hoe hij het vel beschreef. Deze mocht een en ander naar eigen wens invullen. En in figuurlijke gezin ging het dus net als bij de carte blanche om een situatie waarin iemand een volledige volmacht ontving. De Nederlandse uitdrukking werd na verloop van tijd verdrongen door de Franse variant waarin dus sprake is van een kaart in plaats van papier. Deze uitdrukking komt al zeker sinds 1872 voor.

Fair play

In Portugal voerde de nationale voetbalbond in 2021 in het betaalde voetbal een échte witte kaart in. Anders dan de bekende gele en rode kaart is deze kaart speciaal bedoeld om positief gedrag te belonen. Scheidsrechters kunnen de kaart aan een speler tonen als beloning voor sportief gedrag. In dagblad Trouw reageerde de Nederlandse scheidsrechter Bas Nijhuis kort na invoering op videobeelden waarop te zien was dat een aardige voetballer een witte kaart kreeg. Nijhuis wist niet goed wat hij met het nieuwe fenomeen aan moest:

“Ik beschouw het als een mooi fenomeen, al komt het mij vooralsnog heel tegenstrijdig en onnatuurlijk over. Ik moet erg wennen aan het idee dat een speler zijn best doet om een kaart te krijgen.”

Overzicht van historische uitdrukkingen, gezegdes en woordbetekenissen

Bronnen ▼