Witte rook – Herkomst en betekenis

Als na een lange periode van onduidelijkheid over een belangrijke zaak eindelijk een besluit wordt genomen, zegt men wel dat er “witte rook” is. Duidelijk is dan hoe een bepaalde zaak verder gaat verlopen. Waar komt de witte rook in deze bekende zegswijze eigenlijk vandaan?

De witte rook verwijst naar de gebeurtenis die plaatsvindt nadat een paus is overleden. Kardinalen komen dan bijeen in de Sixtijnse Kapel in Rome. Ze gaan in conclaaf. Meestal gebeurt dit vijftien dagen na de dood van de vorige paus. In de Sixtijnse Kapel bespreken de kardinalen de potentiële kandidaten en vervolgens wordt er gestemd. Meestal is deze stemming geheim. Er wordt net zo lang gestemd tot er een kandidaat is die twee derde van de stemmen heeft gehaald. Na elke stemming worden de stembriefjes verbrand. Aan de kleur van de rook kunnen de gelovigen op het Sint Pietersplein als het goed is zien of er een nieuwe paus is gekozen. Als de rook (sfumata) wit is dan is er een nieuwe paus gekozen en als dit niet het geval is dan is de rook een stuk zwarter. De kardinalen zorgen dan dat de rook zwarter is door nat stro aan de stembriefjes toe te voegen.

Als een kandidaat een tweederde meerderheid heeft, is er buiten dus “witte rook” te zien. Tegenwoordig worden er gelijkertijd ook klokken geluid. Dit om verwarring over de kleur van de rook te voorkomen. Enige tijd hierna roept een kardinaal vanaf de buitenloggia van de Sint-Pietersbasiliek:

“Annuntio vobis gaudium magnum; habemus Papam!” (Ik verkondig u met grote vreugde; wij hebben een Paus! )

In het Nederlands wordt de uitdrukking “witte rook” ook in ontkennende vorm gebruikt. Als bijvoorbeeld in een bepaalde zaak ondanks veel overleg nog geen knopen zijn doorgehakt, zegt men dan dat er “nog geen witte rook is”.

Gerelateerd: In conclaaf gaan – Herkomst uitdrukking
Overzicht van historische uitdrukkingen en gezegden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen