In 2013 is de biografie Catharina de Grote van politicoloog Simon Dixon, voor het eerst verschenen in 2010, in tweede druk uitgegeven door uitgeverij Unieboek-Het Spectrum. Deze herpublicatie is terecht: het boek biedt de lezer een informatieve wandeling door het leven van de bijzondere Russische tsarina Catharina de Grote. Deze dame stond bekend als nogal veelzijdig: ze was niet alleen losbandig en machtswellustig, maar ook intelligent en hervormingsgezind.
Catharina de Grote – Simon DixonNiet de knapste
Dixon beschrijft het volledige leven van Catharina en doorspekt zijn verhaal met boeiende anekdotes en allerlei citaten. Het onderwijs dat ze in haar jeugd kreeg en het nogal uitbundige Russische hofleven (met talloze feesten en partijtjes) komen aan bod, gevolgd door de geënsceneerde moord die de broer van haar minnaar Grigori Potemkin pleegt op Catharina’s man Peter III in 1762. Catharina neemt vervolgens de troon van haar man over.
Sappige verhalen over het liefdesleven van Catharina passeren de revue. Ze deelde het bed met minimaal twaalf opvallend jonge minnaars, hoewel ze zelf niet echt de knapste onder de knappen was. Als Catharina genoeg van haar aanbidder(s) had, plaatste ze hen simpelweg over naar verre oorden, compleet met landhuis met landgoed.
Catharina stond bekend als intelligent en haar filosofische interesses van Catharina krijgen dan ook de nodige aandacht. Zo las ze Machiavelli en correspondeerde ze met Verlichtingsfilosofen als Voltaire en Diderot. Op papier presenteerde ze zich richting het Westen als een verlicht absoluut vorst, die in Rusland de macht decentraliseerde en net als Montesquieu een deling der machten voorstond. In de praktijk kwam hiervan echter weinig terecht.
Rembrandt
Aandacht krijgen andere bestuurlijke vernieuwingen die zij doorvoerde, haar gebiedsuitbreidingen (Rusland groeide met ruim 500.000 vierkant kilometer) en natuurlijk haar omvangrijke kunstverzameling. Catharina’s kunstcollectie bestond uit duizenden schilderijen – ze bezat onder meer doeken van Rembrandt van Rijn, Frans Hals en Peter Paul Rubens – en divers peperduur porselein dat nog steeds in de Hermitage in Sint-Petersburg te bewonderen valt. Een van de bijzondere collecties is hier een 952-delig Wedgwood-serviesset voor 50 personen, die Catharina in Engeland kocht.
In 1796 overleed Catharina. Ze liet haar rijk na aan haar zoon Paul I. Dixon gaat in kort bestek nog in op de regeerperiode van deze zoon Paul (1796-1801), haar kleinzoon Alexander I (1801-1825) en diens broer Nicolaas I (1825-1855).
Slot
Dixons biografie is goed geschreven en een standaardwerk voor iedereen die zich bezighoudt met verlicht absolutisme, de Russische geschiedenis of gewoon geïnteresseerd is in het Europese cultureel-politieke leven aan het eind van de achttiende eeuw. Het boek is voorzien van verscheidene zwart-witafbeeldingen en heeft een toegankelijke index op geografische en persoonsnamen.
Enne Koops (1978-2023) was historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Rietschans College in Ermelo. Zijn interesse ging uit naar onderwerpen als religie- en cultuurgeschiedenis, oorlogen, migratie, en de geschiedenis van Noord-Amerika, Nederland en Duitsland. Publiceerde vele artikelen op Historiek. Zie ook: In memoriam
Enne Koops
