Codex van Hammurabi (ca. 1755 v. Chr.)

De Codex van Hammurabi (Hammoerabi) werd omstreeks 1755 voor Christus opgesteld en bevat belangrijke wetten die in het Babylonisch Rijk van die tijd golden. De wetten staan gegraveerd in zuil, die zich momenteel in het Louvre in Parijs bevindt. Wat staat er precies in de Codex van Hammurabi? En waarom is deze codex historisch gezien zo belangrijk?

Overgeleverde Babylonische wetten uit de Oudheid

De Codex van Hammurabi is een van de oudste overgeleverde verzameling wetten uit de Oudheid en bestaat uit in totaal 282 regels en verordeningen. De Codex kwam tot stand tijdens de regeerperiode van de Babylonische koning Hammurabi, die leefde van 1792–1750 v.Chr. Hij plaatste de zuil, die ongeveer 2,5 meter hoog is, met de juridische codificatie in de tempel van de god Mardoek, de staatsgod en beschermgod van Babylonië.

Het feit dat de wetten in obsidiaan gekerfd waren (een hard vulkanisch glas), is een indicatie dat de Babylonische wetten als onveranderlijk beschouwd werden. De Codex Hammurabi moet dan ook gezien worden als een ‘wet van Meden en Perzen’. Willekeur van de vorst of aristocratie was op deze manier uitgesloten.

Twee Sumerische juridische documenten opgesteld door Ur-Nammu, koning van Ur (ca. 2100 v.Chr.), de Codex Ur-Nammu, en Lipit-Ishtar van Isin (ca. 1930 v.Chr.), gaan vooraf aan het wetboek van Hammurabi. De Hammurabi Code – het belangrijkste juridische van het oude Nabije Oosten – vindt zijn inspiratie in deze twee wetboeken.

Inhoud van de Codex van Hammurabi

In de Codex Hammurabi staan veel juridische en procedurele regels, in totaal 282 artikelen. Deze concentreren zich hoofdzakelijk op vier thema’s: de economie (prijzen van economische handelingen, tarieven, handel en zelfs regels over de verkoop en productie van bier), familierecht (huwelijk, scheiding), criminaliteit (misdaden als moord, diefstal) en burgerlijk recht (slavernij, schulden).

Bij overtredingen en misdaden staan op de stèle ook straffen beschreven, die relatief zwaar waren. De doodstraf, door verdrinking of op andere manieren, was eerder regel dan uitzondering. Een belangrijk uitgangspunt bij lichamelijk letsel was het principe ‘oog om oog, tand om tand’ (ofwel het talio-principe of ius taliones, dat ook in de eerste vijf Bijbelboeken – de joodse Thora – terugkomt). Een voorbeeld van het oog om oog-principe is deze regel:

“Heeft een bouwmeester een huis gebouwd dat instort, en de bewoner wordt daarbij gedood, dan zal die bouwmeester gedood worden; wordt de zoon van de bewoner gedood, dan zal de zoon van de bouwmeester gedood worden.”

Ontdekking en ontcijfering van de Codex van Hammoerabi

De zuil met daarop de Codex is in 1901 ontdekt in de stad Susa door de Franse oriëntalist Jean-Vincent Scheil (1858-1940). Een jaar later al publiceerde hij een eigen vertaling van de 282 wetsartikelen.

De Codex Hammurabi is momenteel te bezichtigen in het Louvre in Parijs.

Lees hier de Nederlandse vertaling van de Codex Hammurabi
Ook boeiend: De Codex Gigas (Duivelsbijbel): een mysterieus document uit de Middeleeuwen
Boek: De Oudheid – Frits Naerebout & Henk Singor

Bronnen ▼