Nationaal Monument Kamp Amersfoort heeft historica Eline Zuidema onderzoek laten doen naar de misdragingen van kampcommandant Karl Peter Berg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Opvallend is dat de commandant zich relatief goed gedroeg in kamp Schoorl, maar in Amersfoort compleet ontspoorde.
Karl Peter Berg sloeg gevangenen met een stok, een gummiknuppel, een dik stuk hout, een bullepees en een karwats. Hij schopte ze met zijn laarzen. Hij onthield gevangenen die aan hongeroedeem leden het toch al karige eten. Het is beknopte opsomming van feiten waar de commandant zich schuldig maakte. En commandant Karl Peter Berg was niet eens de ergste mishandelaar in Kamp Amersfoort.
Volgens Eline Zuidema had zijn vrouw Käthe aanvankelijk nog een matigende invloed op het gedrag van de kampcommandant. Maar in Amersfoort wilde Berg volgens de onderzoekster…
“…in een klimaat van terreur en mishandeling niet onderdoen voor de eerste kampbaas Heinrich en zijn rechterhand Stöver.”
Toen Berg later zelf kampcommandant werd, kregen gevangenen het weliswaar minder slecht, maar dat was volgens Zuidema vooral te danken aan medewerkers van het Rode Kruis. Amersfoort stond toen in Duitsland al bekend als ‘das Hungerlager’, het hongerkamp. Na de oorlog was Berg één van de vijf Duitsers – en de enige kampbewaker – die in ons land de doodstraf niet ontliepen. Vooral zijn rol bij de executie van 77 Sovjetsoldaten uit het kamp werd hem zwaar aangerekend, hoewel hij destijds de laagste in rang was.
Gruwelijke behandeling
Het is voor het eerst dat specifiek naar één van de bewakers van Kamp Amersfoort zo uitvoerig onderzoek is gedaan. Willemien Meershoek, directeur van Nationaal Monument Kamp Amersfoort:
“De resultaten tonen hoe gruwelijk gevangenen hier werden behandeld. Het is van groot belang dat we hun verhalen op deze plek beter kunnen vertellen.”
Kamp Amersfoort was één van de belangrijkste concentratiekampen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Meer dan 35.000 Nederlanders werden er vastgezet. In de omgeving van het kamp, dat berucht was vanwege de terreur die er heerste, werden meer dan driehonderd gevangenen, veelal verzetsmensen, gefusilleerd. De nazi’s voerden tienduizenden gevangenen door naar kampen in Duitsland, waar velen alsnog om het leven kwamen.
Op de plek van het kamp is een herinneringscentrum opgericht. De komende jaren vindt een grondige uitbreiding plaats. Kamp Amersfoort wil zich hiermee met tentoonstellingen en programma’s ontwikkelen tot regionaal centrum voor educatie op het gebied van gevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Meer Tweede Wereldoorlog
Boek: Dagboek uit Kamp Amersfoort, 1942
