Odysseus en de cycloop Polyphemos

Woeste reuzen met slechts één oog die gezamenlijk woonden op de hellingen van de vulkaan Etna. Volgens de geschiedschrijver Homerus kwam het voor dat ze mensen aten.

De eerste cyclopen waren kinderen van Uranus en Gaea, maar werden verdrongen. Ze vochten echter mee tijdens de titanenstrijd die door Zeus en zijn broers en zussen gewonnen werd. Als dank schonken de cyclopen Zeus zijn bliksemschichten, Hades zijn onoverwinnelijke helm en Poseidon zijn drietand.

Polyphemos

Een van de bekendste cyclopen is Polyphemus. Deze ontmoette Odysseus – koning van Ithaca – tijdens diens omzwervingen. Odysseus werd samen met zijn mannen door de cycloop opgesloten in een grot. Iedere dag at hij één van de mannen op. Odysseus verzon een list om te ontkomen aan de vraatzuchtige Polyphemus. Hij voerde de reus dronken en stak vervolgens zijn oog uit. Omdat de reus hen niet meer kon zien wisten de mannen hierna te ontkomen. Op een moment dat de schapen van Polyphemus de grot verlieten gingen de mannen van Odysseus onder de schapen hangen zodat de reus hen niet voelde.

Zodra de schapen mét Odysseus’ mannen de grot hebben verlaten besefte de cycloop dat hij was beetgenomen. Odysseus had de cycloop eerder wijsgemaakt dat hij ‘Niemand’ heette. Woest schreeuwde Polyphemus dan ook:

“Niemand heeft mijn oog uitgestoken en is ontsnapt!”

Toegesnelde andere cyclopen snapten niets van dit gebrul en lieten het voor wat het was.

Odysseus maakte echter een fout toen hij zijn schip bereikte. Hij riep de reus vanaf het wegvarende schip en noemde zijn echte naam. Polyphemus bad hierop tot zijn vader Poseidon – god van de zee – en vroeg hem Odysseus te straffen. Het gebed van Polyphemus werd verhoord. Odysseus bereikte pas na tien jaar zijn land Ithaca en onderweg stierven al zijn mannen.