Mariniers verjoegen hippies van de Dam (1970)

Zo nu en dan verschijnen er berichten in de media over jongerenrellen in grote steden als Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Dit gebeurde bijvoorbeeld geregeld tijdens de coronapandemie. Soms was het voor de politie toen lastig de relschoppers terug te dringen. De harde kernen van verschillende voetbalclubs waarschuwden de relschoppers zelfs om niet huis te houden in hun stad. Het recht in eigen hand nemen is iets wat vaker dreigt wanneer sprake is van massale verontwaardiging.

Op 24 en 25 augustus 1970 gebeurde zoiets toen honderden hippies op de Dam bivakkeerden. Na een gemeentelijk gebiedsverbod, ingaande op 24 augustus, bleven er hippies rond het Nationaal Monument hangen. Het probleem was niet een avondklok zoals tijdens de coronapandemie, maar een slaapverbod. De regering had aanvankelijk oogluikend toegestaan dat de hippies in het centrum van de stad verbleven, maar nu waren er problemen ontstaan met betrekking tot de openbare orde en hygiëne. De hippies moesten weg, maar bleken niet van plan gelijk braaf gehoor te geven aan die opdracht.

Met knuppels en koppelriemen

Marinemannen uit Den Helder en Doorn waren deze zogenoemde Damslapers helemaal zat. De dag na ingang van het gebiedsverbod, op 25 augustus, besloten ze in te grijpen. Een groep van ongeveer tachtig mariniers en matrozen ging met knuppels en koppelriemen naar Amsterdam om de hippies te verjagen. Nadat de militairen rond 18.30 uur op het station arriveerden, vertrokken ze kort erop naar De Dam. De mariniers en soldaten hadden slechts tien minuten nodig om de Dam leeg te vegen: hun charge begon om 19.50 uur en duurde tot 20.00 uur. Een van hen zei tegen de pers:

Onze vaders hebben voor dit Monument op de Dam gevochten. De politie kan het niet aan, daarom komen wij dit zaakje even opknappen. We hebben alle kazernes gebeld.

Reacties

De leger- en marineleiding namen afstand van de actie, brachten enkele collega’s voor de krijgsraad en deelden incidenteel een boete uit. In het land werd wisselend op de actie gereageerd. Het dagblad Het Vrije Volk sprak bijvoorbeeld van ‘Terreur in wapenrok’. De Telegraaf uitte zich milder. Deze krant stelde wel dat de actie eigenlijk niet door de beugel kon, maar voegde daaraan toe:

Wanneer maatregelen tegen deze marinemannen worden overwogen, dan verdienen deze mensen in ieder geval de grootste clementie. Want het Nationaal Monument was al maandenlang een zwijnenstal. De burgemeester […] kan de zaken niet aan of hij wil het niet. En dan gebeurt zoiets.

Ook de gladde nozems aan de beurt

Het was overigens niet de eerste keer dat marinemannen en militairen de jeugd aanpakten. Al eerder waren de nozems, met hun brommertjes en kuiven vol gel, de sjaak. Op 4 april 1967 veegde de marine het Centraal Station in Amsterdam schoon van daar rondhangende nozems. Ze maakten er toen een soort bijltjesdag van en knipten meerdere nozems kaal. Voor deze actie werden de betrokken marinemannen in 1967 niet veroordeeld. Het Vrije Volk refereerde na de actie tegen de Damslapers nog maar eens aan die eerdere gebeurtenis:

“Ook toen werd ‘Jantje, niet meer doen’ gezegd. Maar jantje lapt zulk gezeur blijkbaar aan zijn laarzen.”

Bronnen ▼