Dat spant de kroon – Betekenis uitdrukking

De uitdrukking ‘dat spant de kroon’ of ‘de kroon spannen’ heeft een lange geschiedenis. Al in de zestiende eeuw werd deze uitdrukking gebruikt in de Nederlandse taal. Wat is de betekenis van ‘dat spant de kroon’ en waar komt dit gezegde vandaan?

Betekenis van ‘dat spant de kroon’

De uitdrukking ‘dat spant de kroon’ betekent zoiets als ‘dat overtreft alles’. Iets dat de kroon spant kent zijn gelijke niet. En iemand die de kroon spant laat alle anderen achter zich. De zegswijze wordt vaak in negatieve zin gebruikt. Bijvoorbeeld: ‘Zijn gedrag spant de kroon’. Dit betekent dan zoveel als: ‘Zulk gedrag hebben we nog nooit gezien’.

Herkomst van ‘de kroon spannen’

Letterlijk betekent ‘de kroon spannen’ dat iemand zich een ‘crone’ (kroon, Stoett noemt de ‘crone’ een lauwerkrans) om het hoofd liet sluiten. Deze persoon onderscheidde zich door de krans van anderen, steeg ver boven hen uit en was ‘een baas’.

Al in de zestiende eeuw kwam – zo meldt het Woordenboek Nederlandse Taal – in het werk van de uit Antwerpen afkomstige dichteres en lerares Anna Bijns (1493-1575) de volgende zinsnede voor:

In mijn herte ghij eeuwich de croone spandt / Als den liefsten pandt.

Volgens F.A. Stoett gebruikten ook de schrijvers P.C. Hooft (1581-1647) en Joost van den Vondel (1587-1679) in hun werken al de uitdrukking ‘de croon spannen’.

Bronnen ▼