Günter Schabowski, de man die de Berlijnse Muur opende

Voormalig DDR-politicus Günter Schabowski overleed zondag 1 november 2015 op 86-jarige leeftijd. De Duitser is de geschiedenisboeken ingegaan als de man die tijdens een rommelige persconferentie de val van de Berlijnse Muur aankondigde.

Op 9 november 1989 besloot de Sozialistische Einheitspartei Deutschlands (SED), de communistische partij in de DDR, dat inwoners van Oost-Duitsland voortaan vrij naar het Westen mochten reizen. Günter Schabowski werd gevraagd om dit besluit tijdens een persconferentie kenbaar te maken. De hele vergadering van de SED had de politicus echter niet bijgewoond, waardoor Schabowski niet erg goed voorbereid was. Toen een journalist hem vroeg wanneer het vrije reizen precies van kracht antwoordde Schabowski:

“Das tritt nach meiner Kenntnis… ist das sofort, unverzüglich.” (Dat is… voor zover ik weet… is dat meteen, per direct.)

Dit bericht sloeg in als een bom. Direct na de persconferentie trokken duizenden inwoners van de DDR naar de grensovergangen en de Berlijnse Muur gegaan om naar West-Berlijn te kunnen gaan. De grenswachten, overrompeld door de massa, was niet geïnstrueerd maar besloten de grens uiteindelijk toch te openen. 9 november ging zo de geschiedenisboeken in als de dag waarop de Berlijnse Muur viel.

Bij de SED was men overigens niet erg blij met de uitlating van Schabowski op de persconferentie. De communisten hadden eigenlijk een visa-systeem in willen stellen. Kort na de val van de Muur werd hij uit de partij gezet. Van 1999 tot 2000 zat Schabowski in de gevangenis, vanwege zijn deelname aan het DDR-regime. In 2000 werd hem amnestie verleend.

Verantwoording

Als een van de weinige DDR-politici legde Günter Schabowski openlijk verantwoording af voor de misdaden van het regime. Hij bood ook zijn excuses aan. Over zijn eigen verleden zei de politicus ooit:

“Wat mij het meeste bedrukt is dat ik verantwoordelijkheid heb gedragen voor een systeem, waar mensen onder geleden hebben en dat repressief is opgetreden tegen mensen, die vanwege hun oppositie tegen dit systeem zijn vervolgd. Hun instelling was de juiste, mijn instelling was verkeerd. Wij waren niet in staat tot democratie, maar hebben gepoogd hun, bij gebrek aan betere argumenten, onze mening door middel van direct geweld op te leggen.”