Veertig jaar geleden vlogen er tomaten door de Amsterdamse Stadsschouwburg. Dit uit verzet tegen de overheidsbemoeienis in de toneelwereld. In het Amsterdams Historisch Museum in oktober een terugblik op de gevolgen van ‘Aktie Tomaat’.
‘Aktie Tomaat’ bleek achteraf een belangrijk moment in de Nederlandse theatergeschiedenis. De actievoerders verzetten zich tegen overheidsbemoeienis. Het subsidiesysteem zorgde er volgens hen voor dat het theater elitair werd en maatschappelijk engagement miste. Daarnaast was het, tot onvrede van de actievoerders, moeilijk nieuwe theatergezelschappen op te richten omdat het merendeel van de beschikbare subsidie naar de bestaande gezelschappen ging.
‘Bourgeoistoneel’
Dat moest anders vonden Lien Heyting en Ernst Kats van de Amsterdamse Toneelschool. In 1969 bezochten ze de première van de Storm in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Uit protest tegen het zogenaamde ‘bourgeoistoneel’ gooiden ze tomaten naar de acteurs van de Nederlandse Comedie. De actie vond navolging. Maandenlang vlogen er tomaten door de Nederlandse theaterzalen.
De actie had effect. Na Aktie Tomaat kregen jonge theatermakers meer kansen. Ze richtten zich op een jong publiek, kwamen met nieuwe werkvormen en hechtten veel waarde aan maatschappelijk betrokkenheid. In deze periode ging men in collectieven werken, trok men de schouwburgen uit, werden spektakelstukken gemaakt voor bijzondere locaties en richtte men zich op specifieke publieksgroepen.
In het Amsterdams Historisch Museum (AHM) is vanaf 5 oktober, precies veertig jaar nadat de eerste tomaten werden gegooid, de tentoonstelling ‘Theater na Tomaat’ te zien. In deze tentoonstelling aandacht voor de actie zelf, maar ook voor de periode hierna. De tentoonstelling die in samenwerking met het Theater Instituut Nederland (TIN) is samengesteld, wil op een educatieve manier aan een groot publiek te laten zien wat Aktie Tomaat teweeg heeft gebracht in het Nederlandse theater.
Volgens TIN werd het Nederlands theater door de actie diverser en werd de afstand tussen publiek en acteurs kleiner. De tentoonstelling loopt van 5 oktober tot en met 7 februari 2010.
