Bij uitgeverij WBooks is een fraai handboek verschenen over de economische geschiedenis van Gelderland vanaf 1800. Omstreeks 1800 was Oost-Nederland economisch minder ontwikkeld dan Holland en dat bleef tot halverwege de negentiende eeuw het geval. Daarna trad een intensivering van de landbouw op en ging Oost-Nederland zich richten op buitenlandse markten.
‘Oost-Nederland wordt in de geschiedschrijving eerder geassocieerd met midwinterhoornblazen dan met economische dynamiek,’ zo begint historicus Piet van Cruyningen zijn fraai vormgegeven boek (9). Van Cruyningen is economisch en sociaal historicus en werkzaam bij de Universiteit Wageningen en het Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis in Den Haag.
Zijn boek is zeer gestructureerd opgezet en behandelt in chronologische volgorde telkens dezelfde thema’s. Centraal staan veranderingsprocessen en continuïteit in de Gelders economische geschiedenis. Eerst schetst elk hoofdstuk de nationale Nederlandse economische situatie, gevolgd door de situatie in Gelderland wat betreft bevolking en beroepsstructuur, infrastructuur, landbouw, bosbouw, en visserij ambacht, industrie en de dienstensector.
OHRA en Grolsch
In de tweede helft van de negentiende eeuw kwam de economische ontwikkeling van Gelderland goed op gang, aldus Van Cruyningen:
‘Dat gold vooral voor de nijverheid, maar ook voor de landbouw en dienstensector. In de agrarische sector was vooral de ontwikkeling van het etagebedrijf op de zandgronden van belang, die leidde tot forse verhoging van de productiviteit en een toename van het aantal bedrijven. De Achterhoek had in dit opzicht een duidelijke voorsprong op de Veluwe doordat de verdeling van de gemeenschappelijke gronden en de ontginning van de heide er eerder op gang waren gekomen. Vanaf omstreeks 1890 konden de bedrijven verder worden gemoderniseerd door de oprichting van coöperaties die goedkope kunstmest en veevoer binnen het bereik van de kleine boer brachten en die zorgden voor de verwerking van de melk en afzet van zuivel.’ (167)
Deskundigheid
Het boek, dat het resultaat is van zes jaar intensief archiefonderzoek, bevat prachtige foto’s, illustraties en een reeks handige tabellen. Van Cruyningen heeft zich diep ingegraven in het onderwerp en heeft zijn deskundigheid – die ook blijkt uit de omvangrijke literatuur die hij geraadpleegd heeft – weten te verpakken in een aantrekkelijk betoog.
Boek: Bedrijf en bestaan – Twee eeuwen economische geschiedenis van Gelderland
