Demeter – godin van het graan en de landbouw

In de Griekse mythologie is Demeter de godin van graan, landbouw en de gewassen, maar ook van burgerlijke orde en het landleven. Ze is de dochter van Cronus en Rhea. Samen met haar geliefde Zeus (tevens haar broer) is ze één van de twaalf bewoners van de berg Olympus. De Romeinse tegenhanger van de godin is Ceres.

Een ‘gelukkige jeugd’ heeft de godin niet. Omdat haar vader Cronus ooit gehoord heeft dat hij van de troon gestoten zal worden door een van zijn kinderen, eet hij al zijn kinderen direct na hun geboorte met huid en haar op. Alleen Zeus ontsnapt dankzij zijn moeder aan dit lot. Hij zorgt er later voor dat zijn vader een braakmiddel opdrinkt. Cronus kotst vervolgens al zijn kinderen uit. Zo wordt Demeter feitelijk twee keer geboren. Een keer uit haar moeder Rhea en een keer uit de mond van haar vader.

De Grieken stelden Demeter vaak gelijk aan Rhea en zelfs aan Gaea vanwege haar grote invloed op de vruchtbaarheid van het land. Haar naam betekent iets als ‘moeder aarde’.

Hoewel Demeter behoort tot de twaalf Olympiërs bezoekt ze de berg van de goden niet vaak. Liever bevindt ze zich op het land. In veel mythologische verhalen komt Demeter dan ook niet voor. Wel was ze geliefd bij de andere goden. Zeus heeft een oogje op zijn zus en verwekt ook een dochter bij haar: Persephone, de godin van het dodenrijk. De zeegod Poseidon, eveneens een broer van de godin, verwekt bij haar Areion. Verder baarde zij door haar geliefde Iasion, een Kretenzer, nog de zonen Ploutos en Philomelus.

De godin Demeter is volgens de Griekse mythologie indirect ook verantwoordelijk voor het ontstaan van de seizoenen. Hoe dat zit lees je hier.

Het eiland Sicilië en de landstreek Attica werden als Demeters woonplaatsen gezien. Op Sicilië ging de godin vaak gekleed in een zwart gewaad. Ze werd ook wel aangeroepen als de goddelijke moeder.

Offers voor Demeter

Tijdens de lente werden vaak zwijnen of varkens aan de godin geofferd. Enerzijds omdat deze dieren bekend staan als zeer vruchtbare dieren en anderzijds omdat ze vaak schade aan jonge gewassen toebrengen. Ook vruchten, honing en honingraten werden aan Demeter geofferd. De verering van de godin concentreerde zich met name rond Eleusis, iets ten zuiden van Athene.

• Overzichtspagina: Griekse mythologie
• Boek: Mythen, legenden, vertellingen: een cultuurhistorische reis langs wereldmythen en legenden