Emancipatiebeweging

Het begrip emancipatiebeweging is een belangrijke historische term uit de achttiende, negentiende en twintigste eeuw. Wat is een emancipatiebeweging?

Definitie emancipatiebeweging

Een emancipatiebeweging is ‘een beweging die streeft naar gelijkberechtiging van achtergestelde groepen’. Emancipatiebewegingen kwamen vooral sterk op onder invloed van de Industriële Revolutie, de Verlichting en de Franse Revolutie. Door deze ontwikkelingen kwamen kernwaarden als vrijheid en gelijkheid centraal te staan in het maatschappelijk gedachtegoed, de filosofie en in het denken over politiek en economie.

Voorbeelden van emancipatiebewegingen

Een emancipatiebeweging is een wereldwijd fenomeen. Hierbij kun je denken aan bewegingen als het abolitionisme (afschaffing van slavernij), feminisme (gelijke rechten voor vrouwen in onderwijs, politiek en op het gebied van seksualiteit), bewegingen die opkwamen voor mensenrechten en arbeidersbewegingen (socialisme en communisme).

Specifiek in Nederland streefde het confessionalisme naar gelijke rechten voor protestanten en katholieken. Zij claimen in de Schoolstrijd het recht op bijzonder onderwijs dat vergoed moest worden door de overheid. Met name de gereformeerden onder Guillaume Groen van Prinsterer en Abraham Kuyper vochten hiervoor. En Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs streden voor gelijke onderwijs- en politieke rechten voor vrouwen.

De manier waarop emancipatiebewegingen hun doelen wilden bereiken was door zicht te organiseren in verenigingen, politieke partijen, vakbonden of pressiegroepen. De emancipatiedrang leidde in Nederland tot de zogenoemde Verzuiling. Hierbij organiseerden protestanten, katholieken, socialisten en liberalen zich in eigen politieke partijen, vakbonden en universiteiten. En ze maakten voor hun achterban onder meer eigen kranten en zetten radiozenders op. Met name socialisten, eind negentiende en begin twintigste eeuw, en feministen kozen ervoor, zij in de jaren 1960, om de straat op te gaan en te protesteren om hun emancipatiewensen onder de aandacht te brengen.

Lees ook: Groeiend geluk: 225 jaar vrouwenemancipatie
Boek: Eigendomsstrijd. De geschiedenis van slavernij en emancipatie in Suriname

Bronnen ▼