Emile Gerard Hubert Verviers (1886-1968) was de eerste Nederlandse fascist. Hij was een gepromoveerd econoom, onder de invloed van het cultuurpessimisme van Oswald Spengler en vervuld van afkeer van socialisme, liberalisme, democratie en parlementarisme.
In april 1922 verscheen onder zijn redactie het eerste nummer van Katholieke Staatkunde, een blad van conservatief-katholieke signatuur. Verviers vond dat het Nederlandse volk een sterke leider nodig had en hij keek bewonderend naar Mussolini en diens fascisme. Hij noemde hem ‘onze Italiaansche geestverwant’. Op 30 oktober 1922 vormde Mussolini in Italië zijn eerste kabinet en precies een maand later, op 30 november 1922, schreef Verviers in Katholieke Staatkunde, in het artikel ‘De fascisten’ positief over Mussolini’s regime.
Rond de jaarwisseling 1922-1923 sprak Verviers onomwonden zijn waardering uit voor het werk der Italiaanse fascisten en hij merkte daarna op dat een soortgelijke oplossing ook voor Nederland was aan te raden. Bescheiden was hij niet. Hij vond dat de artikelen die hij in 1922, vóór het aan de macht komen van Mussolini, in Katholieke Staatkunde publiceerde, aantoonden dat hij de ideologie van het fascisme eerder had omarmd dan Mussolini dat in Italië had gedaan.
In november 1923 publiceerde Emile Verviers in Katholieke Staatkunde een ‘Open Brief aan Hare Majesteit de Koningin’ waarin hij de vorstin adviseerde zich te omringen met een regering in de vorm van een Koninklijk Kabinet, dat buiten het parlement tot stand zou moeten komen. Zo’n tien jaar later zou de fascist prof. dr. F.C. Gerretson hetzelfde ondemocratische en anti-parlementaire advies uitbrengen aan de toenmalige minister-president Colijn, ook in de vorm van een open brief. Tegen het einde van 1923 maakte de bisschop van Den Bosch, monseigneur Van Diepen, zijn ongenoegen kenbaar over het gebruik van de term ‘katholiek’ in de naam van Verviers’ tijdschrift. Daarop wijzigde hij de naam in Opbouwende Staatkunde.
Verviers maakte zijn economische denkbeelden wereldkundig via zijn eigen Instituut voor Universele Staatkunde. In 1931 behaalde hij een zetel in de gemeenteraad van zijn woonplaats Oisterwijk. Doordat hij echter wegens een verblijf in het buitenland had verzuimd zijn geloofsbrieven in te leveren, nam de nummer twee van de lijst zijn plaats in. Tussen 1934 en 1936 was hij lid van Musserts NSB. In 1940 werd Verviers lid van Arnold Meijers Nationaal Front.
Internering
In de bezettingsjaren heeft Emile Verviers verder geen rol gespeeld en niet actief met de Duitsers gecollaboreerd. In november 1944 werd hij door de Binnenlandse Strijdkrachten gearresteerd en in Kamp Vught geïnterneerd. Tot een veroordeling is het niet gekomen. In 1947 pakte Verviers zijn politieke activiteiten weer op en herstartte hij zijn vooroorlogse Instituut voor Universele Staatkunde met de publicatie van een reeks ‘staatkundige brieven’. Na de oorlog speelde Verviers geen rol van betekenis in de Nederlandse politiek en wetenschap.
Overzicht: Vroege Nederlandse fascisten
Boek: In de ban van een beter verleden – Het Nederlandse fascisme 1923-1945
