Fabeltjeskrant vond zijn oorsprong in Rotterdam Vreewijk

‘Oogjes dicht en snaveltjes toe. Slaap lekker.’

Meneer De Uil was een handpop in de vorm van een wijze uil in de kinderserie De Fabeltjeskrant. Dit tv-programma was een korte uitzending en ging over de belevenissen van dieren die leefden in het Grote Dierenbos. Deze dagelijkse belevenissen las Meneer De Uil als een echte nieuwslezer voor uit de Fabeltjeskrant.

De personages werden uitgebeeld door dierenpoppen met stemmen van onder andere Frans van Dusschoten, Ger Smit en Elsje Scherjon. De dieren hadden allemaal een eigen karakter; het waren gewoon menselijke wezens in een dierenhuid.
Hoewel het programma bedoeld was voor jonge kinderen, vonden volwassenen het ook leuk om mee te kijken. Situaties waren heel herkenbaar door allerlei toespelingen op de landelijke politiek, in een periode dat Joop Den Uyl minister-president was van Nederland.

Oorsprong lag in Tuindorp Vreewijk – Rotterdam

De Fabeltjeskrant had zijn oorsprong in Tuindorp Vreewijk, een bijzondere wijk in Rotterdam. De wijk is een beetje een buitenbeentje qua geschiedenis en woonbeleving. In 1916 richtten enkele Rotterdamse notabelen de NV Maatschappij voor Volkshuisvesting Vreewijk op voor het stichten en exploiteren van een tuindorp, ten behoeve van de minder gegoede burgers. Zo’n tuinstad moest zelfvoorzienend zijn met goede woningen, winkels, scholen en mogelijkheden voor sociale en culturele activiteiten. Daarom werd het Zuider Volkshuis gebouwd. Het werd in de volksmond ‘Rood nest’ genoemd, omdat veel bezoekers lid waren van de SDAP.

Voor amusement kwam de jeugd in de Tweede Wereldoorlog samen in een houten kerkgebouwtje, dat verduisterd kon worden. Hier kwam onder andere een meisjesvereniging samen om toneelstukjes op te voeren. De teksten hiervan schreef de Vreewijker Leen Valkenier. Later is hij de verhaaltjes gaan schrijven voor de Fabeltjeskrant.

Fabels van La Fontaine

De eerste verhalen van de Fabeltjeskrant baseerde Valkenier op de fabels van Jean de La Fontaine. Een fabel is een kort moraliserend verhaal uit het natuurleven met dieren in de hoofdrol. Dit verklaart de naam Fabeltjeskrant. Al snel haalde hij de verhalen uit het echte leven.

De personages van de dieren waren gebaseerd op bekende personen uit de wijk. Zo waren Ed en Willem Bever twee klusjesmannen (broers) die vanuit het gebouwtje De Uil werkten, destijds een werkplaats van de woningbouwvereniging. De decorbouwer stond model voor Meindert het Paard. Momfert de Mol was een Brabander die altijd liep te roken en Lowieke de Vos was een lange, magere man die altijd trek had in lekkere hapjes. Zijn bekende uitspraak was:

‘Valt er nog wat te smikkelen en te smullen?’

De gezusters Myra en Martha Hamsters waren tweelingzussen. Het waren twee oude vrijsters die erg aardig en zorgzaam waren. Bor de Wolf baseerde Leen Valkenier op zijn eigen persoonlijkheid. Bor was een gesloten, romantisch, eenzaam figuur, die zich het liefst terugtrok in het enge dierenbos.

Juffrouw Ooievaar was een echte dame die ietwat uit de hoogte kon doen. Dit werd niet altijd door de andere dieren geaccepteerd. Toch was ze ook bezorgd en begaan met het lot van de anderen, zodat ze uiteindelijk wel gerespecteerd werd. Voor Kato Ooievaar stond Jopie Kullberg-Donkervoort model.

Fabeltjeskrant in buitenland

Het programma bleek zeer succesvol; in meer dan veertig andere landen werden afleveringen uitgezonden. In Frankrijk werd het Le petit écho de la Forêt (De kleine echo van het bos) genoemd en in Engeland Daily Fable (Dagelijkse fabel).

Het grote succes zorgde ook voor merchandising. Meer dan tweehonderdveertig producten, gebaseerd op de figuren, werden gretig gekocht door het jonge publiek en hun ouders. Zo waren er beschuitbussen, behang, puzzels, kwartetspellen, drop en zelfs een echte Fabeltjeskrant. Ook platen, zowel singles als lp’s, werden uitgebracht met bekende liedjes als ‘Hup, daar is Willem met de waterpomptang’ en ‘Als mijn manometer goed staat’.

In latere afleveringen deden andersoortige dieren hun intrede, zoals Isadora Paradijsvogel en Zaza Zebra. Deze dieren konden mij niet meer zo boeien. Of zou het komen doordat ikzelf wat ouder was geworden en mijn interesse meer uitging naar Bonanza, High Chaparral en Ivanhoe?

Leen Valkenier geëerd

Omdat de Vreewijkers erg trots zijn op hun Fabeltjeskrant hebben diverse winkeliers hun winkel versierd. Onder het straatbord van de Valkeniersweide hangt een bord met verwijzing naar Leen Valkenier. Er is een tentoonstelling in Las Palmas ingericht en de Woningbouwvereniging heeft een routekaartje uitgebracht. De Fabeltjeskrant voelt als een kindje van ‘onze’ wijk.

~ Marian Groeneweg

DVD: Fabeltjeskrant – Meneer de Uil