De Noorse zoöloog en ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen ontving in 1922 de Nobelprijs voor de Vrede vanwege zijn inzet als functionaris van de Volkenbond voor het lot van krijgsgevangen en vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
‘Vooruit’
In 1888 is hij, samen met de Noorse meteoroloog Harald Sverdrup, de eerste die over het 3.000 meter hoge ijsmassief van Groenland van oost naar west trekt. Hierna ontwikkelt Fridtjof Nansen een andere missie. Hij wil de eerste zijn die de geografische noordpool bereikt. Op kosten van de Noorse regering ontwikkelt scheepsbouwer Colin Archer een schip dat hem moet helpen in zijn reis naar de noordpool. Dit schip krijgt de naam Fram, Noors voor ‘vooruit’.
Fridtjof Nansen begint op 24 juli 1893 aan zijn missie. Achter de Fram varen maar liefst acht reddingsboten die te hulp moeten schieten in geval van schipbreuk. Nansen en zijn bemanning passeren met de Fram de Noordkaap en steken de Barentszzee en het Karameer over. Hierna bereikt het schip Kaap Tjseljoeskin. In de buurt van dit Siberische voorgebergte wordt het schip, op 25 september 1893, ingesloten door het ijs. De ijsmassa voert de Fram hierna mee waardoor de bemanning uiteindelijk Franz Jozefland bereikt. Hier gaan de expeditieleden op 14 maart 1895 aan land. Onder de bemanningsleden bevindt zich ook Hjalmar Johansen, dan een van de bekendste turners van Noorwegen. Enkele jaren later (1910) zal hij ook deelnemen aan de beroemde expeditie van landgenoot Roald Amundsen naar Antarctica.
86º 14′ noorderbreedte
Met behulp van onder meer sledes, sledehonden en kayaks proberen de expeditieleden hierna de geografische noordpool te bereiken. Ze komen tot 86° 14′ noorderbreedte, maar moeten dan terugkeren. Hoewel ze dus niet slaagden in hun missie, was er toch enig succes. Tot die tijd was er namelijk nog nooit iemand zo dicht bij de noordpool gekomen. In eigen land worden de expeditieleden dan ook als helden onthaald.
Na deze poging betreedt Fridtjof Nansen het noordelijke ijs niet meer. Hij gaat zich inzetten voor het lot van krijgsgevangenen en vluchtelingen en krijgt een hoge functie bij de Volkenbond. In 1922 wordt tijdens het Geneefs Volkenbondsverdrag het zogenoemde Nansen-paspoort ingesteld, een paspoort bedoeld voor vluchtelingen zonder documenten. Datzelfde jaar ontvangt Nansen voor zijn inspanningen de Nobelprijs voor de Vrede.
Fridtjof Nansen overlijdt op 13 mei 1930 op 68-jarige leeftijd in de Noorse stad Lysaker.
