Geen blad voor de mond nemen – Herkomst van de uitdrukking

De uitdrukking ‘geen blad voor de mond nemen’ houdt in dat je vrijelijk zegt wat je vindt. Hoe komen we aan deze uitspraak?

Wie geen blad voor de mond neemt of geen blaadje voor de mond neemt, geeft eerlijk en vrijuit zijn mening. Wat een ander er ook van vindt. De uitdrukking is afkomstig uit de wereld van theater en toneel. De uitdrukking is ook in de Duitse taal goed bekend als:

…Kein Blatt vor (den Mund) nehmen

Herkomst van ‘geen blad voor de mond nemen’: vijgenblad

De uitdrukking geen blad voor de mond nemen komt al in het Nederlands voor sinds de zeventiende eeuw. De taalkundige Carolus Tuinman noemde het gezegde al in zijn spreekwoordenboek uit 1726. Men sprak ook wel van ‘joffer uit den mond spelen’.

Volgens Carolus Tuinman komt de uitdrukking uit de theaterwereld. Hij wijst op de traditie onder acteurs – in de tijd dat er nog geen maskers bestonden – om een vijgenblad voor hun gezicht te houden als een soort masker. Op die manier waren ze even iemand ander sen konden ze vrijer toneelspelen. Wie geen vijgenblad voor zijn hoofd hield, had meer lef en ervaring en nam dus geen ‘vijgenblad voor de mond’. Zo iemand durfde gewoon als zichzelf te acteren en was niet bang voor kritiek op zijn uitspraken en acteerwerk.

Of een blad papier

Er wordt ook wel verwezen naar een vel papier. Een acteur die zijn tekst van het papier opleest – een blad voor de mond nam – wilde geen fouten maken en had de tekst van tevoren al doordacht. Zo’n persoon is dus behoedzamer bezig. Nam je daarentegen geen blad papier voor de mond, dan sprak je dus vrijuit.

Lees ook: Pijnlijke uitspraken van politici
Ook interessant: Historische uitdrukkingen
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼