De Twentsche Bank, opgericht in 1840 te Enschede, is een van de voorlopers van de ABN Amro Bank. De bank was drie decennia, van 1881-1911 de grootste bank van Nederland en in 1958 introduceerde zij de persoonlijke lening in Nederland. De econoom dr. D.C.J. van der Werf dook diverse archieven in en schreef een lijvig boek van ruim 700 pagina’s over de historische ontwikkeling van de Twentsche Bank.
Vestiging in Londen
De Twentsche Bank is een van de oudste banken van Nederland en begon, onder leiding van Benjamin Willem Blijdenstein jr., haar werkzaamheden in 1840 in Enschede. De zaken gingen al snel voorspoedig, waarna in 1858 een vestiging in Londen opging, drie jaar later gevolgd door een bank in Amsterdam.
De opening van de vestiging in Londen is lucratief:
“In 1860 vliegt het inkomen van Benjamin Willem omhoog. Dat is voor een deel te verklaren uit het groeiende disconto, maar in ieder geval zeker door de wisselzaken in Londen van zijn zoon Willem in Londen, sinds 1858, en van de handel in Engelse wissels. Verder draagt het effectenbedrijf in Enschede in grote mate bij aan de winstgroei.” (81)
Crisis en oorlog
Na de bloeiperiode die tot eind jaren 1920 duurt, waarbij na de Eerste Wereldoorlog ook een groot kantorennet wordt opgezet, breekt in de jaren 1930 de wereldwijde crisis uit. Ondanks een winstdalingen die oplopen tot 21 miljoen weet de Twentsche Bank via allerlei maatregelen de crisis redelijk goed op te vangen. Onder meer door salariskortingen, door het opkopen van aandelen die later veel waard worden en en door gebruikmaking van een deel van de reserves.
De Tweede Wereldoorlog komt de Twentsche Bank niet ongeschonden door. Van der Werf schrijft hierover het volgende :
“De Twentsche Bank wordt in 1941 geconfronteerd met de verdrijving en beroving van de joden. De pogingen die de bank in het werk stelt om de bezetter voor te zijn bij de arisering van twee textielondernemingen – N.J. Menko en Roombeek – slagen niet. Beide ondernemingen komen in handen van de bezetter. De bank kan de verwijdering van haar joodse medewerkers niet tegenhouden, maar ze biedt hun wel financiële steun. De pogingen van de Twentsche Bank om te voorkomen dat de pensioenuitkeringen van haar joods medewerkers in handen van de bezetter vallen, houden een jaar stand, maar worden dan verijdeld. Alle vermogens die de joodse relaties bij de bank aanhouden, vallen vroeg of laat in handen van de bezetter. Het gaat om de rekening van bijna achthonderd relaties. De Nederlandse banken worden door de bezetter onder druk gezet om hieraan mee te werken, maar ze zijn passief. De Twentsche Bank wordt hierbij door de bezetter verweten dat zij de zaken traineert.” (461)
De oorlog heeft ook nog een staartje voor de Twentsche Bank, want minstens negentien personeelsleden van de bank worden op grond van hun houding of gedrag tijdens de bezettingsjaren ontslagen, met of zonder vergoeding.
Vogelvlucht
Van der Werf heeft deze geschiedenis van de Twentsche Bank, die hierboven in vogelvlucht is weergegeven, kundig en uitgebreid op schrift gesteld. Het boek is voorzien van talloze grafieken, tabellen en afbeeldingen, die het verhaal levendiger maken. Dat is wel nodig, want de auteur veronderstelt een vrij groot begrip van financieel en bancair jargon.
Bekijk dit boek bij:
