Vorig jaar vierde Nederland de vijfentwintigste verjaardag van het internet. In het kader van de geschiedenis van de mens is dat natuurlijk niets, nog geen zin in het grote boek. Maar in die korte tijd heeft het medium internet zich wel een dusdanige rol toegeëigend, dat het niet meer weg te denken is uit ons dagelijks bestaan. Sterker nog, waar we het internet ooit nog wel eens thuis lieten, volgt het ons nu overal waar we gaan. Tijdens het wachten op de trein, een saai moment op een verjaardag en zelfs aan de bar in het café zie je steeds meer mensen bezig zijn met hun online identiteit. Moeten wij hier iets mee?
In “Die Frage nach der Technik” staat de Duitse filosoof Martin Heidegger (1889-1976) stil bij ‘het wezen van techniek’. Hij maakt in zijn werk een duidelijk onderscheid tussen hoe wij techniek zien, en de ware essentie van techniek. Wij zien techniek namelijk als een instrument in de handen van de mens. Het is er voor ons om te gebruiken. Het internet wordt volgens die analogie een middel tot een doel, wat gebruikt kan worden wanneer wij dat willen. Het daadwerkelijke wezen van de techniek is echter anders, aldus Heidegger. De techniek heeft namelijk een ontbergend karakter. Techniek heeft de neiging de waarheid aan ons bloot te leggen en die waarheid openbaart zich het zuiverst in het poëtische. Techniek is geen instrument in de handen van de mens, maar een weg om tot de waarheid te kunnen komen.
De waarheid
Als we kritisch nadenken, is Heidegger’s overpeinzing een relevante voor ons. Internet bestaat nu een kwart eeuw, een mooi moment om stil te staan bij wat het medium voor ons heeft betekend en zal betekenen. Internet begon als puur middel. Een efficiënte manier om tussen computers te communiceren. Het internet is inmiddels uitgegroeid tot een alomvattend middel dat onze manier van denken en leven heeft beïnvloed.
Maar volgens Heidegger is de techniek (en dus ook het internet) geen instrument; niet iets wat wij zomaar weg kunnen leggen. Het is een manier om de waarheid bloot te leggen, door het ontbergende karakter. Dit is een leuke manier om over iets vanzelfsprekends als het internet na te denken. Want als het internet als technologie de waarheid blootlegt, moeten wij ons als mensheid nog maar eens goed achter de oren krabben. De reden dat ik dit aanhaal is omdat ik graag mijn vrije uurtjes besteed aan het scrollen door pagina’s vol reacties en comments. Voetbalgerelateerde websites, populaire videowebsites en zelfs de grote sociale netwerken bieden uren plezier. Door de geveinsde veiligheid die de ‘comment section’ biedt, durven mensen hier hun meest gepeperde mening te geven.
408.000.000.000.000 webpagina’s
Deze ontwikkeling ontbergt een deel van de waarheid. Mensen durven meer als ze zich onkwetsbaar achten. Of dit nou een wereldschokkende nieuwe ontdekking is betwijfel ik ten zeerste, maar het is wel waardevol om bij stil te staan. Ons digitaal erfgoed groeit en met technologische vorderingen groeit de mogelijkheid om data te bewaren mee. Zo heeft het internet archief al 408.000.000.000.000 webpagina’s opgeslagen (archive.org/web/web.php). De vraag rijst wat wij achterlaten. Zoals elke stap die wij zetten de geschiedenis wordt, gaat ook elke comment die wij op internet achterlaten de digitale geschiedenis in.
De tijd is gekomen dat we de regie grijpen over ons digitaal erfgoed en er zorgvuldig mee omgaan. Als gezegd snelt de technologie vooruit. Er komen steeds meer tools beschikbaar die het makkelijk maken je eigen website, met je eigen domeinnaam, te onderhouden. Zo kan je in enkele klikken zelf bepalen wat je achterlaat in de nog relatief kleine wereld van digitale geschiedenis. Hierdoor kan je er zeker van zijn dat digitale archeologen bij internetopgravingen stuiten op een positief beeld van onze wereld en waarheid.
