Dark
Light

Groot Romeins goudstuk gevonden in Noord-Duitsland

Mogelijk gebruikt als offergift aan een Germaanse god
2 minuten leestijd
De gevonden munt (Afb: Landkreis Stade - Christina Kohnen)
De gevonden munt (Afb: Landkreis Stade - Christina Kohnen)
In het Noord-Duitse Fredenbeck is onlangs een gevonden grote gouden munt of penning uit de Romeinse tijd gevonden. Oudheidkundige Jona Lendering is enthousiast over de vondst.


Romeins goudstuk, Saksisch offer

Het opschrift op de voorzijde (de “kop”) van de gevonden munt identificeert de afgebeelde keizer als Fl(avius) Jul(ius) Constans en meldt verder dat hij een pius felix augustus is, een “vrome en gelukkige keizer”. De andere zijde (de “munt”) toont twee Victoria’s en een schild met het opschrift VOT X MVLT XV, steno voor votis decennalibus multis quindecennalibus, wat zoiets wil zeggen als “de geloftes voor het tienjarige jubileum zijn ingelost en er zijn nog meer geloftes voor het vijftienjarige jubileum”. Het opschrift luidt ob victoriam triumphalem, “wegens een triomfantelijke zege”. De munt is geslagen in Siscia, het huidige Sisak in oostelijk Kroatië.

Twee Victoria’s op de muntzijde (Afb: Landkreis Stade - Christina Kohnen)
Twee Victoria’s op de muntzijde (Afb: Landkreis Stade – Christina Kohnen)
Constans was een zoon van Constantijn de Grote. Zijn vader had hem in 333 benoemd tot caesar, een van de beoogde opvolgers, en na Constantijns dood in 337 was Constans keizer geworden, augustus. Tot hij in 350 werd vermoord, regeerde hij in de westelijke provincies van het Romeinse Rijk, die hij in 341 beveiligde met een inderdaad triomfantelijke zege over de Franken.

Het iconografische programma van deze munt is vrij standaard – maar het gewicht is dat niet. Hij weegt negen gram, terwijl een goudstuk normaal gesproken 4½ gram weegt. Het ding is iets groter dan een munt van twee euro. De verklaring is dat het eigenlijk geen munt is maar een penning die de keizer bij een plechtige gelegenheid, zoals een tienjarig regeringsjubileum, cadeau deed aan zijn trouwste medewerkers, ongeveer zoals de Grote Leidse Camee een geschenk was van Constantijn aan een heel voorname senator. Deze munt is dan ook zeldzaam. Sterker nog, dit is het eerste bekende exemplaar.

Ook al zo opvallend is de vindplaats: in het Noord-Duitse Fredenbeck, halverwege Bremen en Hamburg. De trouwe medewerker die het kleinood van keizer Constans kreeg, zal wel een Germaanse leider zijn geweest, vermoedelijk een aanvoerder van de Saksen, de stam die woonde achter de Franken. Onder het motto “de vijand van mijn vijand is mijn vriend” kan Constans heel goed met een Saksische kunungaz hebben samengewerkt. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat die Germaanse bondgenoot van de Romeinen in 342/343, kort na de overwinning op de gemeenschappelijke vijand, in Trier aanwezig was bij de feestelijkheden van Constans’ tweede lustrum.

Grafheuvel

Archeologisch onderzoek van de vindplaats leert dat hier in de vierde eeuw n.Chr. een toen al oeroude grafheuvel was naast een moeras. Hoewel je nooit kunt uitsluiten dat iemand het goudstuk per ongeluk is verloren, maakt deze locatie het aannemelijk dat het kunstvoorwerp in het moeras is geworpen als een offergift aan een van de Germaanse goden.

Overzicht van boeken over het Romeinse Rijk

Jona Lendering is historicus, webmaster van Livius.org en docent bij Livius Onderwijs. Hij publiceerde verschillende boeken en verzorgt een nieuwsbrief over de Oudheid. Zie ook zijn blog: mainzerbeobachter.com

Gerelateerde rubrieken:

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 51.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:

Gratis nieuwsbrief

Meld u aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief (51.171 actieve abonnees)


Donateurs ondersteunen ons project en dragen direct bij aan de uitbreiding van ons archief.

Meer informatie

×