Hans van Mierlo (1931-2010) - Oprichter D66

Oud-D66-leider en minister van Staat Hans van Mierlo is donderdag op 78-jarige leeftijd overleden. Hij overleed in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in zijn woonplaats Amsterdam.

Hans van Mierlo in een verkiezingsfilmpje uit 1967

Voordat Hans van Mierlo in 1967 met zijn partij D66 in de Tweede Kamer plaatsnam, werkte hij onder meer als journalist bij het Handelsblad. Als voornaam lid van een initiatiefcomité was hij nauw betrokken bij de oprichting van een nieuwe landelijke politieke partij: Democraten ’66 (D66).

Onder leiding Van Mierlo voerde de links-liberale partij een voor Nederlandse begrippen opvallende verkiezingscampagne. Met succes. De partij behaalde zeven zetels en profiteerde onder meer van het feit dat er, door ontkerkelijking en ontzuiling, in deze tijd steeds meer zwevende kiezers waren.

Vernieuwing

De partij pleitte onder meer voor een directe democratie, vrouwenemancipatie en milieubescherming. De vernieuwende boodschap van D66 sloeg aan. Van Mierlo werd de eerste fractievoorzitter van de partij en pleitte in die hoedanigheid onder meer voor politieke samenwerking tussen D66, PvdA en PPR. Dit leidde in 1973 tot het kabinet-Den Uyl, waarin deze drie partijen, samen met KVP en ARP, een coalitie vormden.

Niet iedereen binnen D66 was echter blij dat Van Mierlo zo nauw samen wilde werken met de PvdA. Het feit dat de partij in 1972 een gezamenlijk verkiezingsprogramma had met PvdA en PPR waardeerden lang niet alle D66-ers. Er werd gevreesd dat D66 haar identiteit zou verliezen.

In 1973 trad Van Mierlo af als fractievoorzitter naar aanleiding van kritiek in eigen gelederen op deze samenwerkingskoers. De D66-oprichter bleef hierna tot 1977 wel onderdeel uitmaken van de door Jan Terlouw geleide fractie.

Terugkeer

In 1981 keerde Van Mierlo terug in de politiek. Dit als minister van Defensie in het tweede kabinet-Van Agt. In 1986 werd hij ook weer leider van D66. Onder zijn leiding behaalde de partij bij verkiezingen in 1989 en 1994 goede resultaten (12 & 24 zetels). Na deze laatste winst trad D66 toe tot het eerste ‘paarse kabinet’. Van Mierlo werd in dit kabinet minister van Buitenlandse Zaken en vicepremier.

In 1997 maakt Van Mierlo bekend niet beschikbaar te zijn als lijsttrekker voor de Kamerverkiezingen van 1998. Els Borst nam het stokje van hem over. Hoewel D66 ook deel uitmaakte van het tweede kabinet-Kok maakte Van Mierlo hier geen onderdeel van uit. De links-liberaal had laten weten alleen beschikbaar te zien voor de post van minister van Buitenlandse Zaken. Die ministerpost ging echter naar Jozias van Aartsen van de VVD.

Charme

In een in memoriam schrijft D66 de ‘warmte en inspiratie’ van Van Mierlo te zullen missen. Verder schrijft de partij onder meer:

“Hans was een warm mens en een uniek politicus. Met zijn intellectueel vermogen, retorische gaven en grote charme heeft hij velen geïnspireerd. Tot het laatst was hij betrokken bij zijn partij, Democraten 66, die wij in zijn geest zullen voortzetten.”

Hans van Mierlo had sinds 1999 een relatie met schrijfster Connie Palmen. De twee trouwden november vorig jaar.

Boek: Een wonderbaarlijk politicus
Boek: Memoires van de politicus