Heinz Guderian – Hitlers pantsergeneraal en architect van de Blitzkrieg

Heinz Wilhelm Guderian zoals hij eigenlijk voluit heette, wordt door historici beschouwd als de bedenker van de Blitzkrieg waarmee het Duitse leger in het begin van de Tweede Wereldoorlog aanzienlijke successen boekte en grote delen van Europa wist te veroveren.

Jeugd en begin militaire carrière

Heinz Guderian werd op 17 juni 1888 geboren in Culm, een stadje in Polen dat destijds deel uitmaakte van het koninkrijk Pruisen. Op jonge leeftijd meldde Guderian zich als kandidaat-officier bij de militaire academie van Metz en trad daarmee in de voetsporen van zijn vader Friedrich, zelf een officier bij het Pruisisch leger. Eind januari 1908 promoveerde hij af als onderluitenant en diende enige tijd bij het infanterieregiment waar zijn vader als generaal-majoor het bevel voerde. In 1912 werd hij naar de militaire academie in Berlijn gestuurd waar hij kort na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog bevorderd werd tot luitenant.

De Grote Oorlog en het interbellum daarna

Tijdens de oorlog werd Guderian ingezet aan het westelijk front waar hij in het najaar van 1914 deelnam aan de gevechten bij de Marne en later in de Slag om Verdun. Het leverde hem het IJzeren Kruis Eerste klas op en een bevordering tot kapitein. Het waren de beelden van de tanks die aan het front dood en vernieling zaaiden die hem bijbleven en zijn verdere carrière zouden bepalen.

Na de oorlog wijdde Guderian al zijn vrije tijd aan het ontwikkelen van nieuwe tactieken waarbij voor pantsereenheden een predominante rol was weggelegd. Veel hogere officieren vonden Guderians theorieën over de inzet van tanks op het slagveld maar niets en bestempelden ze zelfs als onrealistisch. Het deed zijn carrière geen goed en lange tijd bleef zijn promotie tot majoor uit. in 1927 werd hij dan toch bevorderd en in 1931 benoemd tot luitenant-kolonel. Wellicht zou met die laatste bevordering een einde gekomen zijn aan zijn carrière, ware het niet dat zijn inzichten over het gebruik van tanks plots wel gehoor kregen toen in 1933 Adolf Hitler aan de macht kwam. Nog hetzelfde jaar werd hij bevorderd tot kolonel waarna in 1936 zijn benoeming volgde tot generaal-majoor. Het jaar daarop publiceerde Guderian in een meer dan tweehonderd bladzijden tellend boek getiteld “Achtung Panzer!” zijn ideeën over de sleutelrol van pantsereenheden in combinatie met infanterie en luchtsteun in een moderne gemechaniseerde oorlogsvoering, waarmee hij tegelijkertijd het concept van de Blitzkrieg introduceerde.

De Tweede Wereldoorlog

Guderian kon toen niet vermoeden dat hij al vrij snel de kans zou krijgen zijn theorieën over een nieuwe oorlogsvoering in praktijk om te zetten. Begin september 1939 viel Duitsland Polen binnen wat meteen het begin van de Tweede Wereldoorlog inluidde. Voor het succes van de Poolse inval en de snelheid waarmee enkele maanden later de Duitse troepen de Lage Landen en Frankrijk onder de voet liepen, kreeg Guderian in juli 1940 het Ridderkruis met Eikenloof uitgereikt en werd hij bevorderd tot Generaloberst, de op één na hoogste generaalsrang bij de Wehrmacht.

Een meningsverschil met Hitler over de te volgen strategie aan het oostfront maakte dat hij eind 1941 door de Führer op een zijspoor werd gezet. Twee jaar later werd hij alsnog door Hitler aangesteld als inspecteur-generaal van de pantsereenheden om in juli 1944 na het mislukken van Operatie Walküre benoemd te worden tot Stafchef van het “Oberkommando des Heeres”. Guderian kreeg daarmee het commando over alle grondtroepen van de Wehrmacht aan het Russische front. Veel greep op het verloop van de strijd aan het oostfront had hij evenwel niet omdat het in praktijk Hitler was die finaal over elke besluitvorming besliste. In maart 1945 werd hij na een hevig dispuut over de benarde situatie van de Duitse troepen op de verschillende fronten door Hitler van zijn commando ontheven en op non-actief geplaatst. Kort daarna, in mei 1945, werd hij door de Amerikanen krijgsgevangen genomen.

Het verdere verhaal

Na zijn vrijlating uit krijgsgevangenschap zette Guderian zich aan het schrijven van zijn memoires die in 1951 verschenen onder de titel “Erinnerungen eines Soldaten”. Kort voor zijn dood op 14 mei 1954, was hij nog werkzaam als adviseur bij het uittekenen van de plannen voor een nieuw Duits leger, de latere Bundeswehr waar zijn oudste zoon, Heinz Günther (1914-2004), het eind jaren zestig ook tot generaal zou schoppen.

Ook interessant: Hitlers stalen vuist – Evolutie van het Duitse tankwapen
Overzicht van boeken van Heinz Guderian