Met Sail 2015 in volle gang staan we in enkele blogs stil bij maritieme topstukken, die te zien zijn in het Amsterdam Museum. Dit keer aandacht voor een monumentaal schilderij (316 X 179,5 cm) met een uitzonderlijk hoog ‘Sail-gehalte’: ‘De Gouden Leeuw op het IJ voor Amsterdam’ uit 1686, een meesterwerk van Willem van de Velde de Jonge.
Amsterdam 700
Sail, het maritieme spektakel dat om de vijf jaar plaatsvindt, werd voor het eerst georganiseerd in 1975, het jaar waarin Amsterdam zijn 700-jarig bestaan vierde. Een ander hoogtepunt in dat jubileumjaar was de opening van het Amsterdam Museum in het voormalige Burgerweeshuis, toen nog onder de naam Amsterdams Historisch Museum.
In de veertig jaar dat het museum hier nu huist, heeft dit schilderij van het IJ steeds een zeer prominente plaats ingenomen in de presentatie van de geschiedenis van Amsterdam. Tegenwoordig is het te bewonderen in de tentoonstelling ‘Amsterdam DNA’.
Saluut aan De Gouden Leeuw
Het centrale thema in dit schilderij is de definitieve thuiskomst van ‘De Gouden Leeuw’ in 1686 in de haven van Amsterdam. Het schip is imposant weergegeven en de bollende zeilen lichten helder op in het late middaglicht. In deze voorstelling wordt ‘De Gouden Leeuw’ bedankt voor zijn bewezen diensten in twintig jaar.
Het was het vlaggenschip van de Admiraliteit van Amsterdam, dat grote faam had verworven in de oorlogsvloot van admiraal Cornelis Tromp bij tal van zeeslagen, zoals in de Derde Engelse Zeeoorlog (1672-’74). Links wordt een saluutschot afgeschoten door een Statenjacht, vooraan vaart een jacht van de stad Amsterdam richting ‘De Gouden Leeuw’ en tal van sloepjes zijn gearriveerd om het een laatste groet te brengen. Na het eerbetoon zou het schip worden gesloopt.
Skyline
Op de achtergrond is de skyline van Amsterdam te zien, en dan vooral het oostelijke deel van de haven, waar destijds een groot deel van de havenactiviteiten was geconcentreerd. Dat gold ook voor de scheepsbouw; boven de rookpluim van het saluutschot is het torentje te zien van het Oostindisch Zeemagazijn op Oostenburg, waar ‘De Gouden Leeuw’ in 1666 te water was gelaten.
Andere torens die we in dit stadsprofiel kunnen herkennen zijn (van links naar rechts): de Oosterkerkstoren, achter een woud van masten de Montelbaanstoren, de Schreierstoren en pal hierachter de Zuiderkerkstoren.
In wezen kijken we in dit werk uit op een wereldhaven; aan deze allure levert ‘De Gouden Leeuw’ in deze voorstelling een essentiële bijdrage. Hier vind je meer informatie over dit schilderij.
~ Amsterdam Museum – Frans Oehlen
- Lees ook: Uitzicht vanaf Noordpier IJmuiden
- Documentaire: Sail 2015
