Het leeuwendeel krijgen – Herkomst van de fabel

Wie het leeuwendeel krijgt, krijgt het grootste stuk of het meeste van iets. En wie het leeuwendeel voor zijn rekening neemt, doet het meeste werk. Waar komt deze term vandaan?

Opmerkelijk is dat de term ook in andere talen als zegswijze voorkomt, zoals in het Engelse the lion’s share, in het Frans als la part du lion, terwijl het Duits het begrip der Löwenanteil kent.

Griekse mythologie

De zegswijze ‘het leeuwendeel krijgen’ of ‘het eeuwendeel voor je rekening nemen’ komt uit de Griekse mythologie, uit een dierenfabel van de Griekse slaaf Aesopus (620 tot 560 v.Chr.). Deze slaaf schreef veel dierenfabels. Dat zijn fabels waarin dieren kunnen praten en optreden als mensen. Vaak heeft een dierenfabel een moralistische boodschap.

De fabels van Aesopus werden later opgepakt door de Romeinse schrijver Phaedrus (1e eeuw na Chr.) en de zeventiende-eeuwse Franse dichter Jean de La Fontaine (1621-1695). Hun eigen dierenfabels waren sterk gebaseerd op het werk van Aesopus.

Dierenfabel over leeuwendeel

De term leeuwendeel is afkomstig uit een fabel waarin een leeuw op jacht gaat samen met een koe, een geit en een schaap. In Phaedrus, Fabels (1998), een vertaling van John Nagelkerken, luidt het gedicht hierover als volgt:

“Een koe, een geit en een arm schaap, altijd de klos,
hadden een leeuw op jacht geholpen in het bos.
Toen ze een indrukwekkend hert hadden gedood,
deelde de leeuw het in vier porties en gebood:
‘Als koning krijg ik uiteraard het eerste stuk.
Het tweede ook: de jacht was zonder mij mislukt.
Het derde is een blijk van eerbied voor mijn kracht.
Wie aan de vierde portie komt wordt afgeslacht.’
Zo kreeg hij heel de buit laaghartig in zijn macht.”

De moraal van deze fabel is dat je niet moet samenwerken met iemand die sterker of machtiger is dan jezelf, want dan keert diegene zich zomaar tegen je.

Boek: Mythen uit het oude Griekenland
Overzicht van boeken over de (Nederlandse) taalgeschiedenis

Bronnen ▼