Ordensburg Vogelsang
Wie over het terrein dwaalt van de voormalige Ordensburg Vogelsang, midden in de Eifel, kan niet om deze vraag heen: hoe is het toch mogelijk dat ooit op deze prachtige plek, in dit adembenemend mooie landschap, zo ongeveer de meest misdadige school uit de Europese geschiedenis was gevestigd? Hier kwamen vanaf 1936 elk jaar 500, en later zelfs 1000, jonge Duitsers naartoe om te worden voorbereid op een leidinggevende functie in de NSDAP, de fascistische partij van Hitler. Het belangrijkste vak dat ze hier kregen was โrassenkundeโ โ het stond op alle lijstjes het eerst genoemd. Ze moesten worden geschoold tot meedogenloze heersers, gestaalde jonge leiders, want, zo had Hitler het zelf in een toespraak gezegd:
โAls wij ooit de ogen sluiten zullen we weten dat met ons niet Duitsland sterft, maar dat er nieuw leven komt.โ
โAls een vader tot zijn kinderen komt, kan de vreugde niet groter zijn dan gisteren,โ
…schreef de Westdeutsche Beobachter, de krant van de regio.
Hitler hield een toespraak waarin hij uitlegde dat afkomst voor de toekomstige leiders van het Derde Rijk niet van belang was (โHet maakt niet uit wat hun moedertje is geweestโ), het ging erom dat vooraanstaande partijleden de meest veelbelovende jonge mannen uitkozen om het hart van de leiderstaat te vormen. Dat kiezen van de meest bekwamen om leider te worden, dat vond Hitler โde ware Germaanse democratie.โ

En zo kwamen er een paar jaar lang uit het hele land jonge mannen, tussen de 20 en de 30 jaar. Ze hadden al werkervaring opgedaan, of enige tijd in het leger gezeten en ook wat activiteiten in hun partij-afdeling ontplooid. En nu gingen ze op voor een plaats in het partijkader. Ze droegen een bruin uniform, met een bruin overhemd en een zwarte stropdas, een halflange jas met zilveren knopen en op de linkermouw de naam van Ordensburg Vogelsang. In die outfit woonden ze de lessen bij van de docenten, de vaste en de mensen van buiten. Naast rassenleer kregen de studenten les in geschiedenis, filosofie, cultuur, economie en krijgskunde โ alles vanuit nationaalsocialistisch perspectief. Maar de meeste tijd besteedden ze aan sport, wel vier uur per dag.
Maar in feite stelde de opleiding totaal niets voor. Al spoedig bleek dat veel Junker ermee wilden stoppen, dat ze terug wilden naar hun eigen streek โ het aantal aanmeldingen liep sterk terug. Na een paar jaar verscheen er een vernietigend rapport over de gang van zaken op Vogelsang, geschreven door een zekere Julius Kรถlker, die zich met het onderwijsbeleid bezighield in de regio Keulen-Aken. Hij constateerde dat de studenten niet in staat waren een samenhangend verhaal over hun studie te houden, en dat ze van de colleges die ze kregen weinig tot niets begrepen. Die lessen stelden trouwens al even weinig voor, de meeste aandacht ging naar sport en militaire zaken. De sfeer op de opleiding was verkrampt en volslagen autoritair, geen student durfde een woord van kritiek te uiten. Veel Junker waren van goede wil, maar het niveau was bedroevend. En degenen die wรฉl talent hadden, zouden ook zonder de dure opleiding op Vogelsang hun weg in de partijhiรซrarchie wel gevonden hebben.
Kรถlker deed wel suggesties voor verbeteringen, maar daarvoor was het al te laat. Op 1 september 1939 begon de Tweede Wereldoorlog met de Duitse aanval op Polen. Op 13 september werden de drie Ordensburgen ter beschikking gesteld aan de Wehrmacht. Vogelsang werd voortaan vooral als soldatenhospitaal gebruikt. Dat bleef de hele oorlog zo, tot het enorme complex in februari 1945 in handen van de geallieerden viel. Een van de laatste medewerkers die vertrok was een secretaresse, Hilde Mahler, die met paard en wagen naar het zuiden vluchtte en onderweg de tijd doodde door de persoonsdossiers van alle Ordensburgjunker te verscheuren โ ze mochten niet in vreemde handen vallen. Vanaf eind 1939 gingen de meeste โstudentenโ in de Wehrmacht om mee te vechten aan de fronten. Sommigen kregen inderdaad een leidinggevende functie in de bezette gebieden.
Na de oorlog is Vogelsang enige tijd Brits oefengebied geweest, en later richtten de Belgen er een militair trainingscentrum in. In 2005 vertrokken zij en zat de Bondsregering met een probleem: wat te doen met dit โbeladen erfgoedโ? Inmiddels is er in het hoofdgebouw een voortreffelijke expositie ingericht. Daar zijn de studieboeken te zien waaruit de Junker hun kennis over rassenleer en jodendom konden halen. De bestemming van alle andere gebouwen is nog altijd onzeker.
Boek: Hier is het gebeurd. Duitsland – Ad van Liempt & Rolf Baas
Volg ons: