Het Narmerpalet, het ‘eerste historische document ter wereld’

Het Narmerpalet is een van de bekendste objecten uit het oude Egypte en een van de oudste met hiërogliefen. Het object dateert uit ca. 3100 voor Christus en beeldt mogelijk de vereniging van Opper- en Neder-Egypte uit. Om die reden is het palet wel eens omschreven als “het eerste historische document ter wereld”.

Tussen de nieuwe steentijd (neolithicum) en de vroege bronstijd (ca. 12.000-3500 v.Chr.) ontstonden op het grondgebied van het huidige Egypte verschillende vaste nederzettingen waarin landbouw bedreven werd. Cruciaal voor deze vroege boeren was de aanwezigheid van de rivier de Nijl. Na verloop van tijd groeiden de verschillende nederzettingen uit tot stammen die zichzelf bestuurden en eigen culturele ontwikkelingen doormaakten.

De eerste koning of farao die de twee Egyptes volgens verschillende antieke bronnen verenigde was Menes van Opper-Egypte, ook wel bekend als Narmer. Deze gebeurtenis luidde het begin van de zogeheten Dynastieke Periode in.

Overwinningsmotief

Het beroemde naar farao Narmer vernoemde palet werd in 1898 door twee Britse archeologen gevonden in Hierakonpolis, een religieus en politiek centrum in Opper-Egypte. Het object is 64 centimeter hoog en 42 centimeter breed en is gemaakt van groene siltsteen. Beide zijden bevatten diverse inscripties. De keerzijde toont prominent een zogenoemd overwinningsmotief. Hier is koning Narmer, met de witte kroon van Opper-Egypte, te zien die een vijand met een strijdknots dreigt neer te slaan. Het slachtoffer zit deels op de grond en wordt bij de haren vastgehouden. Rechtsboven is een afbeelding van de god Horus te vinden.

De andere zijde van de plaat is opgebouwd uit drie delen. Aan de bovenzijde is de farao te zien die op weg is om getuige te zijn van de executie van een aantal geketende vijanden. Opvallend is dat de farao hier de rode kroon van Neder-Egypte draagt. Het Narmerpalet is daarmee het vroegst bekende object waarop de kronen van de twee Egyptes door een en dezelfde heerser worden gedragen.

Centraal zijn bebaarde mannen te zien die twee mythische dieren vasthouden: de zogeheten slangenhalspanter. Deze dieren, ook bekend uit de Mesopotamische kunst, symboliseren mogelijk de eenwording van Egypte. Helemaal onderaan deze zijde van het Narmerpalet is tot slot de farao te zien die, in de gedaante van een stier of os, een versterkte nederzetting aanvalt.

De naam van Narmer is op beide delen van het palet terug te vinden. Het beroemde object maakt onderdeel uit van de collectie van het Museum der Egyptische oudheden in Caïro.

Bronnen ▼