Iets of iemand in de smiezen hebben

Mensen die iets of iemand in de smiezen hebben, zijn over het algemeen vrij snugger. Ze hebben een bepaald voorval, een gebeurtenis of een ontwikkeling vrij snel in de gaten. In elk geval sneller dan veel anderen. Ze hebben door hoe iets in elkaar steekt. Maar wat zijn die ‘smiezen’ precies? En waar komt de uitdrukking ‘iets of iemand in de smiezen hebben’ precies vandaan?

Over de herkomst van ‘in de smiezen hebben’

De vroegste vermeldingen van het gezegde gaan terug tot ongeveer 1900, zo meldt Etymologiebank. Volgens etymologen is het niet precies duidelijk wat ‘smiezen’ betekent. Er zijn taalkundigen die vermoeden dat het zoiets betekent als ogen. Wie iets in de smiezen heeft of krijgt, doorziet het dus en heeft een correct zicht op een bepaalde situatie of toestand. Vergelijkbare gezegden zijn ‘iets in de gaten hebben’ of ‘iets in de kieren hebben’, waarbij de ogen ook een rol van betekenis spelen.

Jiddisch of Hoogduits?

Er zijn ook taalkundigen die vermoeden dat ‘smiezen’ uit het Jiddisch of uit het Hoogduits is overgenomen, via de straattaal (het Bargoens). Zo werd de term onder meer veel gebruik in de straattaal van bijvoorbeeld Amsterdam en Venlo. Er zijn echter geen woorden uit de Jiddische taal bekend die hetzelfde klinken of op het woord ‘smiezen’ lijken. Wel bestaat er een Hoogduitse term Schmiss, wat zoveel betekent als ‘gapende, open wond’ en in overdrachtelijke zin staat voor ‘spleet’ of ‘kier’ Maar het is onzeker of smiezen aan dit woord is ontleend.

Boekentip: De Dikke Daniëls. Het verhaal van onze taal volgens Wim Daniëls

Bronnen