Ilse.nl – De eerste Nederlandse zoekmachine

Zoekmachine Google is al jaren zo dominant dat we er zelfs een nieuw werkwoord aan danken: googlen. In de beginjaren van het publieksinternet waren er echter ook andere keuzes. Populaire zoekmachines waren toen bijvoorbeeld Altavista, Lycos, Wireds Hotbot en Yahoo. Op 22 februari 1996 kreeg Nederland zijn eerste echte online zoekmachine: Ilse.

Ilse werd oorspronkelijk opgericht door Wiebe Weikamp, Merien ten Houten en Robert Klep. Eerstgenoemde studeerde in die jaren informatica aan de Hogeschool Eindhoven (HSE) en besloot voor zijn studie een zoekmachine te ontwikkelen die het internetgebruik aan de hogeschool moest promoten. Dit werd Windex, een samenvoeging van Wiebe’s Index. In een interview met de Volkskrant vertelde hij daarover in 1998:

“Je gaat dingen proberen, zonder enige kennis overigens van theoretische wiskunde. Door heel veel te prutsen en er veel tijd in te steken wordt je software steeds beter.”

Deze voorloper van Ilse bevatte aanvankelijk informatie over een paar duizend internetpagina’s die de twintigjarige student naar zijn eigen digitale omgeving had gekopieerd. Vervolgens probeerde hij hier enige structuur in aan te brengen zodat de verschillende pagina’s eenvoudig konden worden opgezocht. Tot zijn eigen verbazing trok de eenvoudige zoekmachine al snel zo’n tweeduizend bezoekers per dag. Niet iedereen was daar overigens blij mee: de schoolcomputer crashte vanwege al dit bezoek geregeld waardoor cyberspace soms een tijdje helemaal niet meer toegankelijk was…

Ilse

Met twee vrienden, Merien ten Houten en Robert Klep, begon de student toen helemaal opnieuw. En zo ontstond uiteindelijk zoekmachine Ilse. Hoewel deze zoekmachine aanvankelijk alleen Nederlandse pagina’s als resultaat gaf, sloeg het hulpmiddel enorm aan. Het publieksinternet was al in 1989 ontstaan, maar veel mensen zetten ver in de jaren negentig pas hun eerste schreden op het wereldwijde web. Toegang krijgen tot dat internet was ook nog relatief ingewikkeld (en duur). Als men na veel piepen en kraken middels een inbelverbinding eindelijk toegang had gekregen tot het internet, was bovendien de vraag: wat nu? Zoekmachine Ilse maakte het surfen allemaal net even makkelijker.

De naam Ilse – een acroniem van InterLink Search Engine en afgeleid van de naam van de studievereniging van de Eindhovense opleiding informatica – was bewust gekozen, zo liet mede-oprichter Merien ten Houten jaren geleden weten in een interview met de VPRO Gids:

‘We kozen voor een vriendelijke uitstraling. Daarom ook de naam Ilse: schattig, herkenbaar en makkelijk te onthouden.’

Ilse groeide hard en werd al snel marktleider onder de zoekmachines in Nederland. Intern verliep alles echter niet altijd even soepel. Aan het eind van oprichtingsjaar 1996 beging Ten Houten bijvoorbeeld een privacyblunder toen hij een journalist van het Algemeen Dagblad vertelde dat werknemers van Philips op internet vrij vaak zochten naar zaken die helemaal niets met hun werk te maken hadden. Ze hadden die week op Ilse.nl bijvoorbeeld veel naar woorden als erotiek, Center Parks en drugs gezocht. De krant pakte hierna uit met het nieuws dat Philips-medewerkers onder werktijd op zoek gingen naar porno. In de ophef die volgde besloot Wiebe Weikamp, de oorspronkelijke programmeur van de zoekmachine die voor zijn gevoel persoonlijk op het lek werd aangekeken, om op te stappen. Weikamp begon vervolgens een andere Nederlandse webcrawler, Vindex, die in 1998 officieel werd gelanceerd door uitgeverij IDG. In de volksmond werd deze zoekmachine ook wel eens ‘Ilse 2’ genoemd.

Verkoop en einde

Merien ten Houten en Robert Klep werkten in de tussentijd verder aan Ilse. Enkele jaren ging het de internetpioniers nog aardig voor de wind en in 2000 wisten de twee hun bedrijf te verkopen aan uitgeverij VNU (tegenwoordig Sanoma) dat de zoekmachine onderbracht in het bedrijf ilse media. In de jaren hierna werd de zoekdienst nog wel onderhouden, maar al snel werd duidelijk dat men de concurrentie met het opkomende Google niet aankon. Deze nieuwe wereldwijde zoekmachine werd steeds populairder waardoor het marktaandeel van Ilse flink terugliep. Als zoekmachine bestaat Ilse tegenwoordig niet meer. De website www.ilse.nl verwijst nu naar een Startpagina-website. Daarop is nog wel een afbeelding van een meisje te zien dat enige tijd als beeldmerk van Ilse fungeerde.

Merien ten Houten stond later nog aan de basis van de populaire nieuwswebsite nu.nl.

Bronnen ▼