Inundatie – Betekenis en voorbeelden

De term inundatie is een begrip dat in de geschiedschrijving nogal eens voorbijkomt. Wat betekent inundatie precies? En wat zijn bekende voorbeelden en momenten uit de geschiedenis waarop er sprake was van inundatie?

Betekenis van inundatie

De term inundatie betekent, aldus de historische encyclopedische website Ensie.nl:

Het onder water (laten) lopen van een laaggelegen gebied, bijvoorbeeld om wateroverlast in een ander (bewoond) gebied te voorkomen.

Deze definitie is echter niet helemaal volledig. Inundatie wordt namelijk niet alleen vanuit het motief ingezet om een overstroming te voorkomen, maar ook in militair-tactische zin gebruikt. Hierbij kiezen legers ervoor om lagergelegen gebieden onder water te laten lopen, om zo de vijand te beletten op te rukken. Een completere betekenis van inundatie is dan ook ‘het opzettelijk onder water laten lopen van lagergelegen grond’. Of, nog korter geformuleerd:

“Onderwaterzetting.”

Naast het voorkomen van wateroverlast en militair-strategische overwegingen, wordt inundatie ook toegepast vanuit een economisch-agrarisch motief. Agrarische grond wordt dan zes tot acht weken onder water gezet, om zo onkruiden, aaltjes en schimmels te doden. Deze strategie maakt het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen overbodig.

Voorbeelden van inundatie uit de geschiedenis

In de Nederlandse geschiedenis heeft inundatie op meerdere momenten een rol van betekenis gespeeld. Zo speelden inundaties gedurende De Opstand (Tachtigjarige Oorlog) van 1568-1648 een belangrijke rol. In 1568 zette geuzenleider Diederik Sonoy (1529-1597) de eerste Nederlandse waterlinie op tussen Petten en Monnickendam, die regelmatig gebruikt werd voor inundaties. Zo werd op 1 augustus 1574, tijdens het Beleg van Leiden, in opdracht van Willem van Oranje een groot deel van Holland onder water gezet om de Spaanse belegeraars te frustreren.

Ook na de Vrede van Münster in 1648 is de tactiek van inundatie in de Nederlanden nog regelmatig ingezet, met name rond de bekende Hollandse Waterlinie. Deze linie werd voor het eerst succesvol ingezet tijdens het beruchte Rampjaar 1672, toen de Republiek van diverse zijden aangevallen werd. Toen de Franse troepen opmarcheerden richting Holland, zette men ter verdediging veel land onder water. In december 1672 zette echter de vorst in en konden Franse troepen, ondanks de inundatie, de Oude Rijn oversteken. Een soortgelijk drama voltrok zich in de winter van 1794-1795, toen opnieuw Franse troepen Nederland binnenvielen. Opnieuw hielp de inundatie niet en trokken Franse legereenheden de bevroren rivieren over. Hierna begon de Bataafs-Franse Tijd, een periode van Franse bezetting die tot 1813 zou duren.

Twintigste eeuw

Gedurende de Tweede Wereldoorlog waren er ook enkele momenten waarop in Nederland sprake was van onderwaterzetting. Het bekendst is de inundatie van Walcheren in 1944, die bedoeld was om de Duitse troepen te verdrijven. Hierna gebruikten ook de nazi’s de inundatietactiek om de geallieerde opmars te stuitten. Zo bliezen ze in april 1945 de sluisdeuren in Muiden op om het omliggende terrein onder water te laten lopen. Dat lukte, maar de vijand stoppen bleek een onoverkoombare hindernis te zijn.

En tijdens de periode van de Koude Oorlog was een belangrijk verdedigingsplan in Nederland gemaakt rond de zogenoemde IJssellinie. Deze linie, die van 1953 tot 1964 in het geheim onderhouden werd, kon gebruikt worden om de IJsselregio van Kampen tot Nijmegen te inunderen, mochten de Russen ons land aanvallen.

In België is op het gebied van inundatie vooral het verhaal van Hendrik Geeraert beroemd. Deze sluiswachter zette in oktober 1914, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, de polder van Nieuwendamme onder water om zo de opmars van het Duitse leger een halt toe te roepen. Deze gebeurtenis stond niet op zichzelf. Om de Duitsers tegen te houden werden in de Vlaamse Westhoek meer gebieden onder water gezet.

Boek: Biografie van de Zuiderzee. 850 jaar geschiedenis

Bronnen ▼