De Jameson Raid, een mislukte Britse aanval op Zuid-Afrikaanse boeren onder leiding van Sir Leander Starr Jameson (1853-1917) zonder toestemming van de Britse overheid. Een van de aanleidingen van de Tweede Boerenoorlog.
Nadat de Britten in 1806 Zuid-Afrika hebben geannexeerd, trekken veel Duitse, Nederlandse en Franse boeren naar het noorden om de Britse overheerser te ontvluchten. Als de Britten hen achterna komen breekt de Eerste Boerenoorlog (1880-1881) uit, die wordt gewonnen door de boeren.
De boeren hebben dan – mede door de onderhandelingen van Paul Kruger – volledige soevereiniteit. Als er kort daarna goud wordt gevonden aan de witwatersrand, een gebied in Transvaal dat dan door de boeren wordt bestuurd, trekken steeds meer Britten als ‘gastarbeider’ naar het gebied. Ze worden door de regering van Kruger als tweederangsburgers gezien en hebben bijvoorbeeld geen stemrecht. Om de Britse uitlanders te helpen krijgen ze wapens geleverd van de Kaapse minister Cecil Rhodes. Vervolgens trekt een groep militairen onder leiding van Sir Leander Starr Jameson richting het gebied om de Britse uitlanders te helpen zodra een opstand uitbreekt.
Dat gebeurt echter niet en Jameson raakt gefrustreerd van het wachten. Op 29 december 1895 valt hij de Zuid-Afrikaanse Republiek binnen en trekt zonder veel tegenstand naar Krugersdorp. Daar wachten de Boerensoldaten hem op. Op 2 januari 1896 worden de Britse soldaten overmeesterd door een Boerenleger met zware artillerie onder leiding van de commandant Piet Cronjé. Dertig mannen sneuvelen voordat Jameson zich overgeeft. De Britse militairen worden opgesloten in Pretoria.
Schadevergoeding
De Britse koloniale regering is woedend op Jameson omdat hij zonder toestemming handelde. Als Jameson en zijn mannen door de regering Kruger worden uitgeleverd aan Groot-Brittannië, wordt Jameson meteen teruggestuurd naar London, waar hij vijftien maanden in de gevangenis verblijft. De Zuid-Afrikaanse Republiek krijgt één miljoen pond aan schadevergoeding voor de mislukte inval.
De aanval is uiteindelijk de aanleiding voor de Tweede Boerenoorlog in 1899. Na de Jameson Raid onderscheppen de Britten een telegram dat afkomstig is van de Duitse keizer Wilhelm II gericht aan Paul Kruger. De keizer feliciteert hem met de overwinning op de Britten. Het telegram zorgt er voor dat de spanningen tussen beide groepen opnieuw aan de oppervlakte komen. In 1899 breekt de Tweede Boerenoorlog uit, waarbij de Britten Transvaal innemen.
