Joachim von Ribbentrop – En zijn pact met de Russen

Duitse minister van Buitenlandse Zaken in het nazi-Duitsland van Adolf Hitler: Joachim von Ribbentrop.

Joachim von Ribbentrop werd op 30 april 1893 geboren in Wesel. Dit als zoon van een officier uit een Lippisch geslacht. In zijn tienertijd bezocht hij privéscholen in Duitsland en Zwitserland en op zeventienjarige leeftijd vertrok hij naar Canada. Hier verbleef hij vier jaar en werkte hij als klerk bij een bank en als medewerker van de Canadian Bridge Company. Von Ribbentrop werkte in deze periode mee aan bouw van de Québecbrug.

Kort voordat de Eerste Wereldoorlog uitbrak keerde hij terug naar Duitsland. Hij diende als officier bij de huzaren, bracht enige tijd door aan het front in Rusland en Polen en ontving het IJzeren Kruis tweede klasse. Na de
demobilisatie ging Von Ribbentrop zich bezighouden met de handel in wijn en champagne.

Aanvankelijk heette hij Joachim Ribbentrop. In 1925 haalde hij zijn adellijke tante, Annelies von Ribbentrop, echter over hem te adopteren. Omdat zijn tante van adel was mocht hij hierdoor voortaan ook het adellijke ‘von’ voor zijn achternaam zetten.

Augustus 1932 ontmoette hij Adolf Hitler voor het eerst. Von Ribbentrop ging nauw samenwerken met de nationaal-socialisten en werd in het jaar dat hij Hitler voor het eerst ontmoette lid van de NSDAP. Twee jaar later richtte hij, met geld van de NSDAP, de Dienststelle Ribbentrop op. Zijn bureau ging zich bezighouden met het verzamelen van informatie over buitenlandse zaken. In dienst van de Dienststelle Ribbentrop, dat zijn kantoor precies tegenover het ministerie van Buitenlandse Zaken had, waren onder andere journalisten, diplomaten en leden van de NSDAP.

Von Ribbentrop werd de adviseur voor buitenlandse zaken van Hitler toen deze rijkskanselier werd. Hitler hechtte waarde aan de mening van Von Ribbentrop. Hitler ging er van uit dat hij goed op de hoogte was vanwege zijn vele zakenreizen en de beschikking had over vele relaties. In 1934 werd Von Ribbentrop gevolmachtigde van de rijksregering voor ontwapeningsvraagstukken en buitenlandse politiek.

Als bijzonder ambassadeur sloot Von Ribbentrop in 1935 het Brits-Duitse vlootpact. Een jaar later werd hij door Hitler benoemd tot ambassadeur in Londen. Erg veel zin in deze functie had Von Ribbentrop, die liever minister werd, niet. Pas drie maanden na zijn benoeming reisde hij naar Londen af. Hij reisde vervolgens echter zo vaak heen en weer tussen Berlijn en Londen dat hij in Engeland naarmate de tijd vorderde steeds minder serieus werd genomen. Het Brits satirische tijdschrift Punch bestempelde hem eens als de ‘Zwervende Ariër’. De Britten hadden de indruk dat Von Ribbentrop het ambassadeurschap zag als een parttime baan. Als ambassadeur had Von Ribbentrop opdracht gekregen Groot-Brittannië te winnen voor de Duitse politiek. Tevergeefs. Nadat hij de Engelse koning George VI tijdens een ontvangst aan het Britse Hof in 1937 had begroet met de woorden ‘Heil Hitler’, had hij het helemaal verbruid in Groot-Brittannië. Ook in Duitsland kwam hem dit op de nodige kritiek te staan. Hitler wilde in deze periode nog graag op goede voet blijven met de Britten.

Molotov-von-Ribbentrop-pact

In februari 1938 werd Von Ribbentrop desondanks de Duitse rijksminister van Buitenlandse Zaken. In die functie was hij datzelfde jaar betrokken bij de totstandkoming van het Verdrag van München, waarbij de westerse mogendheden Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk akkoord gingen met de Duitse annexatie van Tsjechisch Sudetenland. Von Ribbentrop wordt tegenwoordig veelal gezien als de gehoorzame uitvoerder van de bevelen van Adolf Hitler. Bekend is dat Von Ribbentrop de Führer vaak liet weten dat deze best een oorlog kon riskeren.

Een hoogtepunt in de carrière van Von Ribbentrop was het Molotov-von-Ribbentrop-pact dat op 23 augustus 1939 in Moskou werd ondertekend. In dit Duits-Russische non-agressiepact werd afgesproken dat beide landen neutraal zouden blijven als een van hen door een derde land werd aangevallen. In een geheim aanhangsel werd daarnaast afgesproken dat Polen tussen beide landen zou worden verdeeld. Verder werd vastgelegd dat de Sovjet-Unie zich over de Baltische landen en later over het Roemeense Besarabië mocht ontfermen. Europa werd verdeeld. Hitler zag met dit pact zijn kans schoon. Op 1 september 1939 vielen zijn legers Polen binnen. Twee dagen later verklaarden Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk Duitsland de oorlog. De Tweede Wereldoorlog was begonnen.

Aanvankelijk waren de onderhandelingen voor dit non-agressiepact stroef gelopen. Hitler, die zijn aanval op Polen al gepland had, verzond op 20 augustus 1939 een telegram naar de Sovjet-Unie waarin hij de Sovjets verzocht Von Ribbentrop te ontvangen. Pas na dit telegram werd Von Ribbentrop, die zelf eerder tevergeefs geprobeerd had een ontmoeting te arrangeren, in Moskou ontvangen.

In 1940 onderhandelde Von Ribbentrop met Japan en Italië. Dit leidde tot het Driemogendhedenpact.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde Von Ribbentrop geen grote rol. Duitsland behield weinig diplomatieke contacten, waardoor er voor hem vrij weinig werk was. Na het overlijden van Hitler werd hij als minister opgevolgd door Graf Schwerin von Krosigk.

Arrestatie en veroordeling

Joachim von Ribbentrop werd op 16 oktober 1947 in Neurenberg opgehangen

Na de ineenstorting van het Derde Rijk kwam de jacht op hoge functionarissen die gediend hadden onder Hitler al snel op gang. Joachim von Ribbentrop werd op 15 juni 1945 in Hamburg gearresteerd en vervolgens voor het Internationaal Militair Tribunaal in Neurenberg gedaagd. Ruim een jaar later, op 1 oktober 1946, werd hij veroordeeld tot de dood door strop. Hem werd onder meer zijn rol in de aanval op Tsjecho-Slowakije zwaar aangerekend.

Vijftien dagen nadat het vonnis was uitgesproken, werd Von Ribbentrop door twee leden van de politie opgehaald uit zijn cel. De voormalige minister van Buitenlandse Zaken sprak: “Ik vertrouw op het bloed des lams, dat de zonden der wereld draagt”. Von Ribbentrop werd vervolgens meegenomen naar een gymzaal waar een schavot was opgebouwd. Kort voor het valluik open klapte zei de ter dood veroordeelde: “God bescherme Duitsland! Het is mijn laatste wens dat Duitslands eenheid behouden blijve en dat Oost en West hierover tot een akkoord komen”. Toen hij een kap over zijn hoofd kreeg voegde hij hier aan toe: “Ik wens de wereld vrede toe”. Na een korte pauze viel het valluik open. Zeventien minuten later werd Joachim von Ribbentrop officieel dood verklaard.

Boek: Het Ribbentrop-Molotov Pact 1939