John F. Kennedy (1917-1963) – Amerikaanse president

Door zijn aanhangers werd hij ook wel JFK genoemd: de Amerikaanse president John F. Kennedy (1917-1963). Kennedy is vooral populair geworden door zijn optreden tijdens de Cuba-crisis, zijn charme en personality en zijn inzet voor armen en burgerrechten.

Jeugd van John F. Kennedy (1917-1945)

John Fitzgerald Kennedy werd geboren op 29 mei 1917 in Brookline, Massachusetts, in een katholiek en welvarend gezin. Hij was het tweede van in totaal negen kinderen, van wie er later drie hoge politieke functies zouden bekleden. Zijn vader Joseph Patrick Kennedy (1888-1969) was een geslaagde ondernemer en politicus en als inspirator belangrijk bij de opzet van een politiek familie-imperium, de zogenoemde Kennedyclan. Vader Kennedy – anders dan zijn zoon een uitgesproken antisemiet – steunde onder meer Franklin D. Roosevelt (1882-1945) tijdens diens verkiezingscampagne in de crisisjaren. In 1935 begon John F. Kennedy een studie aan Princeton University. Door ziekte stopte hij met zijn studie, maar pakte deze na een jaar weer op aan Harvard.

Kennedy als militair, journalist en politicus (1945-1960)

Gedurende de Tweede Wereldoorlog vocht Kennedy bij de Amerikaanse marine in de Stille Oceaan. Hier voerde hij het bevel over een motortorpedoboot. Vanwege zijn dappere optreden ontving Kennedy een hoge onderscheiding. In de oorkonde die hij kreeg stond onder meer:

“Zijn opvallende moed, zijn uithoudingsvermogen en zijn leidinggevende kwaliteiten waren in overeenstemming met de beste tradities van de marine van de Verenigde Staten.”

Toen de oorlog voorbij was, begon Kennedy een kortstondige carrière als journalist. Hij schreef voor de periodiek Hearst, maar besloot al snel voor een politieke loopbaan te gaan. Van 1946 tot 1952 zat hij drie termijnen in het House of Representatives.

In 1953 stapte John F. Kennedy in het huwelijksbootje met Jacqueline Lee Bouvier (1929-1994), alias ‘Jackie’. Samen kregen ze drie kinderen: Caroline in 1957, John in 1960 en Patrick in 1963. Patrick overleed enkele dagen na de geboorte). Kennedy was een charmeur en hield er tijdens zijn huwelijk met Jacqueline meer dan één vriendin op na. Zo dook hij in het Witte Huis geregeld met naakte vrouwen het zwembad in, uiteraard als Jackie afwezig was. Onder zijn naar minstens 13 maîtresses bevonden zich de actrices Marlène Dietrich, Angie Dickinson en Marilyn Monroe, maar ook Pamela Turnure – zij was de secretaresse van zijn vrouw Jackie -, Mary Meyer en de stripster Blaze Starr.

Binnenlandse politiek van Kennedy: New Frontier

In januari 1960 maakte John F. Kennedy kenbaar dat hij wilde meedoen aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen, namens de Democraten. In de verkiezingsstrijd won hij met een marginaal verschil van de Republikeinse kandidaat Richard Nixon (1913-1994) en trad aan als de eerste katholieke president van de Verenigde Staten. Met de slogan “Let’s get this country moving again” begon hij met de New Frontier, zoals zijn politieke programma heette. In zijn inauguratie (op 20 januari 1961) lichtte Kennedy de nieuwe koers in hoofdlijnen toe.

De klemtoon in zijn inaugurele rede lag op de nieuwe start die Amerika maakte, met een nieuwe generatie aan het roer. Hij beklemtoonde waarden als gelijkheid, vrijheid, broederschap en de persoonlijke verantwoordelijkheid van iedere Amerikaan. Een bekende passage uit de rede, die vol staat met taaltechnische hoogstandjes – Kennedy’s speechschrijvers en adviseurs waren van wereldklasse – luidt:

“The torch has been passed to a new generation of Americans – born in this century, tempered by war, disciplined by a hard and bitter peace, proud of our ancient heritage – and unwilling to witness or permit the slow undoing of those human rights to which this nation has always been committed (…) And so, my fellow Americans: ask not what your country can do for you – ask what you can do for your country. My fellow citizens of the world: ask not what America will do for you, but what together we can do for the freedom of man.”

Kernpunt van Kennedy’s New Frontier-aanpak was een koerswijziging van de Amerikaanse politiek op met name binnenlands terrein. De Amerikaanse overheid zou zich – net als tijdens de New Deal van Franklin Delano Roosevelt in de jaren 1930 – actief met de economie bemoeien, met als doel om werkgelegenheid te creëren, armoede terug te dringen en de algehele economie een boost te geven. Daarnaast waren sociale hervormingen nodig: iedere Amerikaan had volgens Kennedy dezelfde basisrechten.

Buitenlandse politiek: Vietnamoorlog, Cuba-crisis en space race

De buitenlandse politiek van John F. Kennedy stond in het teken van tactvol omgaan met de spanningen van de Koude Oorlog, zoals de Vietnamoorlog (vanaf 1957), de bouw van de Berlijnse Muur in augustus 1961 en de Cubacrisis van oktober 1962. Verder probeerde Kennedy stappen te maken – of, beter gezegd: kilometers – in de space race met de Sovjet-Unie, die uiteraard niet verloren mocht worden.

In Vietnam waren de belangrijkste activiteiten van het Amerikaanse leger tijdens de Kennedy-jaren troepenvervoer naar Vietnam, de opleiding van Zuid-Vietnamese militairen, luchtsteun voor Zuid-Vietnam (tegen guerrilla’s) en – sinds 1961 – de ontbladering van bosgebieden met het middel Agent Orange. Het aantal Amerikaanse militaire slachtoffers bleef in 1961 met 14 en in 1962 met 109 doden relatief gezien beperkt.

Met betrekking tot Cuba, waar in 1959 een communistische revolutie had plaatsgevonden die Fidel Castro (1926-2016) aan de macht bracht, was John F. Kennedy ook actief. Hij steunde de invasie in de Varkensbaai door rechtse Cubaanse bannelingen. Maar deze invasie mislukte. Van de 1300 mannen die Cuba waren binnengevallen, stierven er 90 en werden er 1189 gevangengenomen. Deze gevangen kwamen na ruim anderhalf jaar weer op vrije voeten, nadat de Verenigde Staten een schadevergoeding van 53 miljoen dollar aan Cuba hadden betaald.

Tijdens de Cubacrisis in oktober 1962, een van de ‘heetste’ momenten uit de Koude Oorlog, kon Kennedy met hangen en wurgen escalatie van het conflict voorkomen.

Kennedy wist als krachtig personality in zijn buitenlands-politieke aanpak precies hoe hij via de televisie en in speeches zijn boodschap kon overbrengen op de massa. Naast Kennedy’s inauguratie onderscheidde hij zich onder meer met de befaamde “Ich bin ein Berliner”-toespraak, op 26 juni 1963 gehouden in West-Berlijn.

De moord op Kennedy in Dallas (1963)

Tijdens een presidentieel bezoek aan Dallas, Texas op 22 november 1963 werd John F. Kennedy doodgeschoten toen hij met zijn vrouw en staf door de stad reed. De vermoedelijke schutter was Lee Harvey Oswald (1939-1963), die overigens zelf kort erna, op 24 november 1963, werd vermoord door nachtclubeigenaar Jack Ruby (1911-1967).

Het graf van John F. Kennedy bevindt zich op de beroemde Arlington National Cemetery, vlak bij het Pentagon. Zijn laatste rustplaats wordt dagelijks door vele Amerikanen en toeristen bezocht.

Lees ook: John F. Kennedy, zijn presidentschap en dood
…en: Het Varkensbaai-incident (1961)
Boek: President Kennedy

Bronnen ▼