Karma – betekenis en herkomst van dit begrip

De term karma wordt tegenwoordig veel gebruikt. In 2019 stemden de kijkers van een grote Vlaamse televisiezender voor kinderen dit woord tot ‘Woord van het Jaar’. Als iemand een kuil graaft voor een ander en daar vervolgens zelf in valt, hoor je mensen het wel eens zeggen: ‘Karma!’ Maar wat betekent dit begrip eigenlijk en wat is de oorsprong van deze term?

Betekenis van karma

Karma is een term die afkomstig is uit het Sanskriet en letterlijk ‘daad’ of ‘werking’ betekent. Feitelijk betekent karma de optelsom van alle daden en gedachten, goed dan wel slecht, die een mens tijdens zijn leven heeft gedaan of gehad.

Herkomst/oorsprong van karma

De term karma heeft een religieuze oorsprong en is afkomstig uit het boeddhisme en het hindoeïsme. Een belangrijk thema in deze religies is reïncarnatie, een cyclus van leven en sterven waarbij een mens opnieuw geboren wordt. In welke toestand die persoon terugkomt op aarde, als mens of dier, wordt bepaald door het karma van hem of haar.

Heeft iemand goed geleefd en veel goede daden en gedachten gehad, dan wordt deze persoon herboren als een beter mens of als iemand met een hogere positie of status. Mensen die echter een slecht leven hebben geleid, keren bij reïncarnatie terug als een lager persoon, een verworpene of zelfs als dier. Mensen die eerder slecht geleefd hebben, krijgen volgens karma in een later leven ook vaak met ongelukken en tegenslagen te maken.

‘Karma’ houdt dus in dat je terugkrijgt (of niet) wat je hebt geïnvesteerd. Net als in vrijwel alle religies blijft een slecht of ‘zondig’ leven niet onbestraft, terwijl goede en deugdzame personen na hun dood een beloning wacht. Er zijn in onze taal tal van gezegden en spreekwoorden die hetzelfde idee weergeven, zoals: boontje komt om zijn loontje; wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in; iets komt als een boemerang terug; wie wind zaait, zal storm oogsten.

Het boeddhisme over karma: ‘Ik ben eigenaar van mijn daden’

Een vers uit de werken van Siddhartha Gautama (de echte naam van Boeddha) geeft mooi weer hoe vanuit het boeddhisme naar karma wordt gekeken:

“Ik ben de eigenaar van mijn daden, De erfgenaam van mijn daden,
Geboren door mijn daden,
Gerelateerd aan mijn daden.
En leef ondersteund door mijn daden.
Van elke daad die ik verricht,
Goed of slecht,
Daar ben ik erfgenaam van.
Zo zou een monnik steeds weer moeten reflecteren.”

Introductie van karma in het Westen

Het begrip karma werd in de negentiende eeuw door de theosofie (een esoterische wijsbegeerte die allerlei religieuze gedachten met elkaar combineert) in het Westen geïntroduceerd. De vroegste vermelding in de Nederlandse taal, aldus Etymologiebank.nl, komt uit 1893.

Na de Tweede Wereldoorlog, zeker vanaf de jaren 1960, toen hippies zich verdiepten in de leer van het hindoeïsme, werd karma bekend onder een breder publiek. Ook bij yoga en allerlei meditatietechnieken speelt het begrip karma tegenwoordig een rol.

Bronnen ▼