Het Kops Plateau is een hoge vlakte en verlaten stuk groen in het oosten van Nijmegen dat ooit deel uitmaakte van een Romeinse versterking op de noordgrens van het Romeinse Rijk. Het plateau wordt vaak gezien als openbaar terrein waar men heerlijk in de natuur kan wandelen en waar men kan genieten van een prachtig uitzicht op (en over) de Ooijpolder.
Onderzoek naar het verleden
Het onderzoek naar het Romeinse verleden in Nijmegen begon al vroeg. Vermoedelijk is Willem van Berchen omstreeks 1465 de eerste die geloofde dat Julius Caesar de stichter van Nijmegen was. Sindsdien is archeologisch en historisch onderzoek naar de Romeinse geschiedenis onlosmakelijk verbonden met de stad. Lange tijd heeft men, met archeoloog J.H. Holwerda voorop, gedacht dat het Oppidum Batavorum (Stad der Bataven) er gevestigd was en werd de opgraving hiervan wel meer dan eens “de Nachtwacht van de Nederlandse archeologie” genoemd. Inmiddels weten we, aan de hand van de vondsten die militair van aard zijn en dateren van rond de jaartelling, dat het gaat om een reusachtig Romeins Praetorium.
Oudste sporen
De oudste archeologische sporen die zijn gevonden op het Kops Plateau zijn vermoedelijk van een aantal grafkuilen aan de zuidkant van het plateau. Naast de grafkuilen zijn op het plateau meerdere grafheuvels en elf stenen cirkelvormige plateaus gevonden die vermoedelijk zijn aangelegd gedurende het laatste deel van de bronstijd. Vanaf één van de stenen plateaus werd een stenen pad aangelegd naar een klein heiligdom. Het is het oudst bekende heiligdom in Nederland van dit type. Naast de verschillende grafvelden en grafheuvels uit eerdere periodes zijn er aanwijzingen dat de bewoners die er leefden, voordat de Romeinen kwamen, woonden aan de westkant van het Kops Plateau.
Komst van de Romeinen
In het jaar 12 v.Chr. vestigden de eerste Romeinen zich op het Kops Plateau. Met de komst van de Romeinen brak er een nieuwe periode aan voor dit gebied. Het plateau kreeg een bijzondere functie, namelijk dat van een commandocentrum. Vanuit het Kops Plateau stuurden hoge Romeinse officieren de strijd aan. Dit weten we omdat er sporen zijn gevonden die erop wijzen dat er een groot aantal officierswoningen heeft gestaan.
Daarnaast was op het plateau een zogenaamd praetorium, oftewel commandantswoning gevestigd. Hierin woonde de Romeinse bevelhebber van het machtige leger, bestaande uit meer dan 10.000 soldaten, dat rond 19 v.Chr. door de Romeinse keizer Augustus naar deze regio werd gestuurd. Dit leger had als missie Germanië tot aan de Elbe te veroveren.
Het praetorium en haar bewoner
De commandantswoning is uniek in Nederland. Hoewel de constructie van hout was, zoals alle gebouwen in die periode, had deze woning verschillende architectonische elementen die normaal alleen in Italiaanse stadswoningen aanwezig waren. Bovendien is de woning in verhouding tot het legerkamp zeer groot. Het gebouw had een totaal oppervlak van 1700 vierkante meter en stond aan de noordkant van het plateau waardoor het een prachtig uitzicht bood over de huidige Ooijpolder.
Bij één ruimte van het praetorium, waarbij de buitenmuur ontbrak, kon de bewoner overdekt genieten van het panoramische uitzicht over het land van de Bataven. Er heerst tot op heden nog veel onzekerheid over wie de bewoner was. Een mogelijkheid is dat de Romeinse generaal Nero Claudius Drusus, kortweg Drusus, er woonde. Hij was immers de leider van de legers in dit deel van het Romeinse Rijk. Bovendien beschouwde keizer Augustus hem als zijn bekwaamste bevelhebber.
Na de Romeinen
In 69 n.Chr. veranderde er een hoop in Romeins Nederland. Zo kregen de Romeinen te maken met de Bataafse opstand. Het Kops Plateau veranderde uiteindelijk van een legerkamp in een kampdorp. In de eeuwen die volgden werd het Kops Plateau nog door andere volkeren bewoond en werd deze unieke, maar bovenal strategische locatie, voor verschillende doeleinden gebruikt.
~ Stichting Kops Plateau
Geboeid door het verhaal en nieuwsgierig naar de andere historische lagen van dit inspirerende plateau? Bezoek dan eens www.kopsplateau.nl, volg “Kops Plateau” op Facebook/Twitter en houd onze blogs op Historiek goed in de gaten.
