Marvin Gaye (1939-1984) – Zanger en soullegende

De Amerikaanse rhythm-and-blueszanger Marvin Gaye wordt beschouwd als een van de belangrijkste soulzangers uit de geschiedenis. Aan zijn leven kwam op tragische wijze een einde. Een beknopte levensbeschrijving.

Marvin Gaye werd op 2 april 1939 geboren in de Amerikaanse hoofdstad Washington als Marvin Pentz Gay Jr. Hij was de zoon van een dominee en kwam uit een gezin met vier kinderen. Marvin had nog twee zussen en twee broers. Ook had hij nog twee half-broers, een van zijn vader en een van zijn moeder. Marvin werd een bekende rhythm & blues- en soulzanger, componist en pianist en werkte ook enige tijd als sessiedrummer. Later liet Marvin een ‘e’ achter zijn naam zetten, Gaye, om niet geassocieerd te worden met de betekenis van homoseksueel, maar ook om daarmee afstand te nemen van zijn vader.

Marvin begon al met zingen van gospels in de kerk toen hij klein was en werd in die periode op de piano begeleid door zijn vader. Op high school zat Marvin in diverse zogenaamde doo-wop-bandjes. De relatie met zijn vader was slecht en pa zette Marvin verschillende malen het huis uit. Marvin maakte de school niet af en ging in militaire dienst, maar liet zich al snel afkeuren door te doen alsof hij mentaal niet helemaal in orde was. Eind jaren vijftig zat Marvin in diverse bandjes, waaronder The Marquees die samenwerkte met Bo Diddley. Marvin verhuisde in 1959 naar Chicago om te zingen in Harvey (Fuega) and the New Moonglows. Hier namen ze een paar singles op voor het Chess-label.

Motown

In 1960 verplaatste de band zich naar Detroit en kwam Marvin in contact met platenbaas Berry Gordy van Motown. Gordy was onder de indruk van Marvin en liet hem een contract tekenen op zijn sublabel Tamla. In 1961 verscheen zijn eerste rhythm & blues-single Let Your Conscience Be Your Guide, snel gevolgd door zijn eerste album The Soulful Moods of Marvin Gaye. In deze jaren was Marvin ook nog actief als sessiedrummer.

September 1962 had Marvin zijn eerste solohit te pakken met Stubborn Kind of Fellow, dat op nummer 46 in de Billboard Top 100 belandde. In de jaren daarna volgden meerdere grotere hits waaronder Ain’t That Peculiar (1964). Marvin was ook zeer gecharmeerd van jazz en van een crooner als Frank Sinatra. In 1965 nam Marvin een tribute-album op met ballads van Nat King Cole.

In 1960 leerde Marvin de zuster Anna van Barry Gordy kennen en kreeg hij al snel een relatie met deze veel oudere vrouw. Drie jaar later trouwden ze. De twee adopteerden een zoon die later een neef van Anna bleek te zijn.

In 1964 bezocht Marvin Gaye Europa voor promotie en deed hij ook kort Nederland aan en was hij voor een interview op Radio Veronica te horen. Halverwege de jaren zestig had Marvin een aantal tip-noteringen in de Nederlandse Top 40 en in 1967 had hij zijn eerste echte hit met Kim Weston, gevolgd in 1969 door I heard it through the grapevine.

Duetten

Vanaf 1965 nam Marvin diverse duetten op, waaronder met Mary Wells. Met Kim Weston nam hij het succesvolle It Takes Two op en daarna scoorde hij diverse hits met soulzangeres Tammi Terrell zoals Ain’t No Mountain High Enough en Ain’t Nothing Like the Real Thing. Eind 1967 viel Tammi in Marvins armen tijdens een optreden en zakte ze in elkaar. Later bleek dat ze een hersentumor had. Ondanks haar ernstige ziekte probeerden ze nog samen opnames te maken, maar de gezondheid van Tammi verslechterde. Ze overleed in 1970. Marvin was zwaar aangeslagen door de ziekte van Tammi en had genoeg van de platenbusiness. Toch zong Marvin in 1968 nog het Amerikaanse volkslied bij de World Series en scoorde eind dat jaar zijn eerste nummer 1-hit met I Heard It Through the Grapevine.

https://www.youtube.com/watch?v=EbZYRZpNc64

What’s going on

Marvin Gaye raakte eind jaren zestig door onder meer de dood van Temmi in een depressie en pas in de zomer van 1970 dook hij weer op bij Motown met zijn nieuwe nummer What’s Going On. Een nummer dat afweek van de bekende uptempo-Motown-sound. Marvin Gaye wilde een meer persoonlijkere weg inslaan. Motown-oprichter Berry Gordy hoorde er aanvankelijk niets in, maar in 1971 verscheen de single toch. Zowel het nummer als het gelijknamige album werden een groot succes.

De zanger voelde zich betrokken bij de wereld, de oorlog in Vietnam en het milieu, maar hij was in deze periode ook al paranoïde. Een deel van de songtekst van What’s going on:

Mother, mother
There’s too many of you crying
Brother, brother, brother

There’s far too many of you dying
You know we’ve got to find a way
To bring some lovin’ here today, eheh

Father, father
We don’t need to escalate
You see, war is not the answer
For only love can conquer hate
You know we’ve got to find a way
To bring some lovin’ here today, oh oh oh

Picket lines and picket signs
Don’t punish me with brutality
Talk to me, so you can see
Oh, what’s going on
What’s going on
Yeah, what’s going on
Ah, what’s going on

In 1972 verscheen de soundtrack van de film Trouble man en in 1973 kwam het succesvolle album Let’s get in on uit, waarvan drie miljoen exemplaren werden verkocht. In datzelfde jaar gingen Marvin en Anna uit elkaar en volgde een lange vechtscheiding. Marvin had toen al een relatie met de nog zeer jonge Janis (Jan) Hunter met wie hij later zou trouwen en twee kinderen kreeg. Ook dat huwelijk zou later stranden.

In 1974 kwam een succesvol duet-album uit van Marvin met Diana Ross getiteld Diana & Marvin. Hetzelfde jaar, en het jaar daarop, ging Marvin op tournee en maakte hij zijn naam waar als live-performer. In 1976 stond Marvin in de Jaap Eden Hal in Amsterdam. Het concert werd opgenomen en uitgezonden door de VPRO-televisie. Op het einde ontblootte een exhibitionistische Marvin zijn bovenlijf voor zijn overwegend vrouwelijke fans in het publiek.

Here, my dear

In de jaren die volgden raakt Marvin verder verstrikt in seksuele obsessies, paranoia en een cocaïneverslaving. In december 1978 leverde hij het dubbel-album Here, my dear af waarop hij afrekende met de echtscheiding met Anna. Zo hoopte hij met de inkomsten aan zijn alimentatieverplichtingen te kunnen voldoen. Het album werd niet heel enthousiast ontvangen, maar een paar decennia later werd het album als een meesterwerk beschouwd; een concept-album en een mini-soulopera met als hoogtepunt het nummer When dit You stop loving me, when did I stop loving You.

Transit Ostend

In 1980 ging Marvin op tournee door Europa. Financieel zat hij nagenoeg aan de grond en door drugs was hij ernstig verzwakt. Gaye strandde in Londen en wachtte op betere tijden.

Er volgde een onverwacht contact met de voormalige Vlaamse kroegbaas en entrepreneur Freddie Coussaert die in het Belgische Oostende een hotel uitbaatte. Hij nodigde Marvin uit om een tijdje bij hem te komen wonen en zo weer op krachten te komen. Marvin ging op zijn uitnodiging in.

Op 14 februari 1981, Valentijnsdag, kwam Marvin met de ferry aan in Oostende vanuit Dover waar hij vervolgens met zijn jonge zoontje neerstreek in hotel Mercury, op de hoek van de Koningsstraat en de Kemmelbergstraat, waar Freddies vrouw Lilliane de verzwakte, gevallen wereldster volstopte met eten.

Marvin had het helemaal naar zijn zin en kwam tot rust en weer bij krachten. De jonge Belgische filmmaker Richard Olvier wilde een documentaire over Marvin maken, wat resulteerde in de korte, bijzondere film “Transit Ostend’, waarin Marvin is te zien als een opgewekte en toegewijde artiest in retraite. De meeste scènes waren wel geënsceneerd en de film, mede geproduceerd door Freddie, gaf uiteindelijk toch een wat te rooskleurig beeld van Marvin. Zo vond Marvin een nieuwe vriendin en muze in het jonge Nederlandse model Eugénie Vis, die later zou zeggen dat hij haar aan de drugs bracht. Toch zal Marvin het heel rustig aan hebben gedaan in die bijna anderhalf jaar aan de Vlaamse kust. Hij trainde veel en begon te werken aan nieuw materiaal met sessiemuzikanten. Zijn latere biograaf David Ritz kwam langs en verzon de titel Sexual healing voor een nieuw autobiografisch nummer. Marvin woonde inmiddels zelfstandig in een groot huis met Eugénie.

Marvin werd weer getraceerd door zijn platenmaatschappij Motown, maar Marvin tekende een contract met CBS voor een nieuw album, Midnight Love. Hij nam het album op in Studio Katy in Ohaine bij Waterloo. Voor Marvin Gaye was het erop of eronder. Op het album werkte hij nauwelijks met echte drums, maar gebruikte hij als een pionier de nieuwe Roland TR-808 drumcomputer en wat ook goed is te horen in (het begin) van Sexual Healing.

Sexual healing

In de zomer van 1982 nam Marvin afscheid van Oostende met een concert in de Kurzaal. De zaal was niet geheel vol, maar het optreden werd wel op de Vlaamse televisie uitgezonden. De videoclip van Sexual healing werd in het Kurhaus opgenomen. Eugénie kon niet mee met Marvin, want het was, vond hij, voor hem als zwarte man onmogelijk om met een blanke vriendin naar de Verenigde Staten terug te keren.

Midnight Love en Sexual Healing werden megasuccessen. Marvin was weer helemaal terug, maar ook weer helemaal terug aan de drugs. En hij had te kampen met depressies. Volgens sommige berichten leed de zanger ook aan manisch depressiviteit.

https://youtu.be/FdHhxxrH6pU

Dood van Marvin Gaye

In 1983 ontving Marvin twee Grammy’s voor het album en trad hij tijdens de uitreiking op. Daarna ging het bergafwaarts met de artiest. Op de avond van 1 april 1984, een dag voor zijn 45e verjaardag, werd Marvin Gaye in het huis van zijn ouders in Los Angeles tijdens een uit de hand lopende ruzie door zijn vader doodgeschoten. Het einde van een begaafde, maar ook getormenteerde kunstenaar.

Kort fragment begrafenisdienst Marvin Gaye

Erfenis

Na zijn dood werd het een periode rustig rondom hem, maar naarmate de jaren verstreek bleken ook jongere generaties zijn muziek te ontdekken en te waarderen. Vanaf de jaren 2000 werd de belangstelling steeds groter. Er werden pogingen gedaan om een biopic en documentaire over Marvin Gaye te maken, maar diverse pogingen strandden en werden door zijn familie tegengehouden, ook bang dat de negatieve kanten van Marvin’s leven zouden worden belicht. Oostende eerde de soullegende op diverse manieren en in de Kurzaal werd een bronzen beeld van de zanger achter een vleugel onthuld.

De muzieknummers van Marvin Gaye werden onder strikte voorwaarden her en der gebruikt, maar de erven Gaye spanden ook diverse rechtszaken aan tegen vermeend plagiaat van zijn werk. De opvallendste zaak was die in 2013 rond het uitbrengen van de wereldhit Blurred lines van Robin Thicke en Pharrell Williams. De erven werden in het gelijk gesteld dat er plagiaat was gepleegd en ontvingen miljoenen aan royalty’s.

Marvin Gaye was een bijzondere en inmiddels legendarische zanger geworden met een zachte, sensuele tenorstem die vooral goed tot zijn recht kwam in de rustigere soulnummers. Hij ontworstelde zich aan het imago van Motown-hitzanger in de jaren zestig en groeide uit tot een componist en vertolker van geëngageerde nummers op een aantal klassiek geworden conceptalbums.

~ DirkJan Vos

Meer muziekgeschiedenis
Boek: Divided Soul – The Life of Marvin Gaye

Discografie studio-albums Marvin Gaye