Maximiliaan Kolbe – De heilige van Auschwitz

De katholieke priester en martelaar Maximiliaan Kolbe (1894-1941) werd in augustus 1941 door de nazi’s in Auschwitz vermoord. Hij wordt ook wel ‘de heilige van Auschwitz’ genoemd, omdat hij vrijwillig de plek innam van een ter dood veroordeelde kampgenoot.

Maximiliaan Kolbe werd op 8 januari 1894 geboren in Zduńska Wola, een stad in het midden van Polen. Dit onder de naam Rajmund Kolbe. In 1906 zou hij een visioen hebben gehad waarin de maagd Maria tot hem sprak. Een jaar later trad de Pool in bij de franciscanen en na enkele jaren werd hij toegelaten tot het klooster, waar hij de naam Maximiliaan Maria aannam. Zeven jaar lang verbleef de katholieke priester hierna in Rome, waar hij filosofie en theologie studeerde. In 1918 werd hij officieel tot priester gewijd.

In 1919 keerde Kolbe terug naar Polen om filosofie en kerkgeschiedenis te doceren aan het franciscaanse seminarie van Krakau. De priester was ook journalistiek zeer actief. Hij richtte een maandblad op: Rycerz Niepokalanej (“Ridders van de Onbevlekte”). Begin jaren dertig vertrok hij naar Japan en probeerde hij dit blad ook daar onder de aandacht te brengen van de gelovigen.

Strijd tegen de nazi’s

In 1936 keerde Maximiliaan Kolbe terug naar Polen. Hij werd kloosteroverste van Niepakalów, destijds een van de grootste kloosters ter wereld. Toen de nazi’s Polen binnenvielen herbergde dit klooster maar liefst 3000 vluchtelingen, onder wie vooral veel Joden. Op initiatief van Kolbe werden vanuit het klooster anti-nazistische berichten verspreid. De nazi’s besloten hierop dertig franciscanen te arresteren, onder wie ook Maximiliaan Kolbe. Na drie maanden kwam de Pool vrij. Kolbe zette zijn werkzaamheden echter gelijk voort en nam geen blad voor de mond. In krantenartikelen en radioberichten bleef hij felle kritiek uiten op de nazi’s. Daarnaast ving hij enkele duizenden vluchtelingen op.

Maximiliaan Kolbe in Auschwitz

Op 17 februari 1941 maakten de nazi’s definitief een eind aan het werk van de priester. Maximiliaan Kolbe werd opgepakt om uiteindelijk naar Auschwitz te worden gedeporteerd.

Toen in de zomer een gevangene uit Auschwitz ontsnapte (naar men vermoedde), veroordeelde de SS tien willekeurige personen tot de hongerdood in de beruchte barak Block 11. Een van hen was Franz Gajowiczek, een vader van vier kinderen. Wanhopig riep deze man dat hij zijn vrouw en kinderen nooit meer zou zien. Kolbe besloot zich op te werpen als zijn plaatsvervanger. Hij stapte naar voren en sprak:

“Ik ben een katholieke priester; ik wil sterven voor die man. Ik ben oud; hij heeft een vrouw en kinderen… ik heb niemand.”

De SS-commandant ging akkoord met het voorstel van de priester. Samen met de negen andere veroordeelden werd Kolbe hierna naar de ‘ziekenbarak’ Block 11 gebracht. Dagenlang hoorden passanten Kolbe zingen, bidden en andere gevangenen moed inspreken. Als SS-bewakers voorbijliepen zagen ze Kolbe op zijn knieën zitten of tussen de andere stervende mensen staan.

Na ongeveer twee weken, op 14 augustus 1941, bleek dat nog vier van de tien gevangenen in leven waren. De kampbewakers gingen toen Block 11 in en dienden de ‘overlevenden’ – onder wie Kolbe – een dodelijke injectie toe. Volgens getuigen stierf Maximiliaan Kolbe met het gebed op zijn lippen. Hij werd 47 jaar oud.

Heiligverklaring

Franz Gajowiczek en zijn gezin overleefden de oorlog. Ze waren in 1982 in Rome aanwezig toen paus Johannes Paulus II de priester heilig verklaarde. Maximiliaan Kolbe is beschermheilige tegen drugsverslaving en patroon van de journalistiek en de mobiele telefonie.