Wat is dat toch? Die dromerige blik in de ogen van generatiegenoten wanneer het gaat over kostschoolboeken van vroeger, over Top Naeff’s School-idyllen of over de romans van Cissy van Marxveldt? Het lijkt of er een hele generatie vrouwen, geboren tussen pakweg 1950 en 1975 is opgegroeid met dezelfde boeken, vol schoolavonturen, warme gezinnen, gezellige vriendinnenclubjes en eerste verliefdheden.
Dit alles heb ik uitgezocht in mijn boek Meisjesboeken van Weleer.
Een paar jaar geleden vatte ik het idee op om zelf een meisjesboek te schrijven. Een ouderwets meisjesboek, zoals wij dat vroeger lazen, maar dan in een modern jasje. Want wat werden we er destijds gelukkig van. Om de meisjes van nu hetzelfde gelukzalige gevoel te laten beleven zou het een hele serie meisjesboeken moeten worden. Zodat ze reikhalzend naar het volgende deel uit konden kijken, net als ik vroeger. Een serie over een kostschool in Engeland bijvoorbeeld, waarin de huidige lezers niet alleen konden meeleven met de spannende avonturen van de meisjes die zonder hun ouders wonen, maar zich ook zouden kunnen voorstellen het zélf allemaal mee te maken. Natuurlijk moest in mijn boek, net als in de boeken die ik vroeger verslond, een slungelige, onhandige maar olijke en grappige heldin de hoofdpersoon zijn, met een gemene tegenpool. Ik denk dat alle meisjes, tijdens verschillende periodes in hun leven, iemand zoeken met wie ze zich kunnen identificeren. Dat kan een docent zijn, een vriend(in) maar ook een hoofdpersoon uit een boek.
Inmiddels zijn er twee delen van deze serie, over een Nederlands meisje op een Engelse kostschool, verschenen: Mulberry House en Keep it Cool.
Op mijn bureau ligt een torenhoge stapel ouderwetse meisjesboeken me aan te staren. Als een onuitgepakt cadeautje. Als het verjaardagsgevoel dat ik vroeger soms kon hebben: er staat iets fijns te gebeuren, iets waar ik al zolang naar uitgekeken heb. Ik kon niet wachten eraan te beginnen. De kleurrijke covers van de boeken roepen een wereld van nostalgie op. Sommige boeken heb ik in de loop der jaren al opnieuw opgepakt. Maar hoe zal het zijn om al deze boeken nog eens te lezen? Wat brengt dat bij mij teweeg? Door het kijken alleen al naar de boeken voel ik een flikkering van hoe gelukkig ik er vroeger van werd.
Tijdens het lezen van de eerste boeken hield één specifieke vraag me bezig: waaróm lazen wij vroeger eigenlijk allemaal dezelfde meisjesboeken? Natuurlijk, er was minder keus dan tegenwoordig. Maar er viel heus wel wát te kiezen. Om te proberen deze vraag verder te beantwoorden en dit gevoel onder woorden te brengen ben ik teruggegaan naar mijn eigen jeugd.
Wat gebeurt er met me als ik al die titels opnieuw lees? Word ik dan weer zo gegrepen? Welke herinneringen komen er bovendrijven? Welke meisjesboeken las ik in welke periode van mijn leven? Het begon natuurlijk met de voorleesboeken die ik van huis kreeg voorgeschoteld, daarna de boeken over meisjes die precies zo waren als ik (Claudia, Rozemarijntje). Claudia, uit Hallo, Claudia! speelde net als ik tussen de half afgebouwde huizen in een nieuw te bouwen wijk. Ik verslond de Engelse kostschoolboeken waar ik zo heerlijk bij kon wegdromen tijdens onze kampeervakanties in Frankrijk (Pitty, De Dolle Tweeling). Tijdens één zo’n vakantie las ik een hele serie uit. Iets later hing ik aan de lippen van de bakvissen uit de boeken van Cissy van Marxveldt (Joop ter Heul en ’n Zomerzotheid) en Top Naeff die me lieten meeleven met de strubbelingen van andere opgroeiende meisjes. Ik was niet de enige die het leven soms moeilijk vond. Tijdens mijn eerste stappen op het liefdespad haalde ik de boeken over de eerste verliefdheden van Leni Saris uit de bibliotheek.
Wat vind ik nu van deze boeken? In sommige gevallen was het verraderlijk om een boek opnieuw te lezen: in slechts een enkel geval deed het de gerieflijke herinnering teniet. Natuurlijk, het gevoel kan niet helemaal hetzelfde zijn. Ik ben veranderd, de wereld om mij heen is veranderd. Ik lees de boeken nu niet meer met de onschuldige blik van het twaalfjarig meisje dat ik was. Het lezen van deze boeken doet je heel goed beseffen dat de wereld veranderd is!
En welke boeken zijn jou als lezer bijgebleven? Daar ben ik wel benieuwd naar. Dit alles is te lezen in het boek Meisjesboeken van Weleer, dat vanaf 26 april in de boekhandel ligt of online te bestellen is.
Een fragment uit het boek op Historiek:
Top Naeff – School-idyllen in Dordrecht
Mijn oom vertelde me dat Top Naeff een Dordtse was. Achteraf denk ik dat dit mijn eerste literaire ervaring geweest moet zijn. Vanuit het perspectief van het twaalfjarig meisje dat ik was iets heel bijzonders: een prachtig en beroemd boek van een schrijfster die over dezelfde straten heeft gelopen als ik, gebruikmaakte van hetzelfde treinstation en wier huizen nu nog steeds bewoond worden. Zij pende neer wat ik soms zelf meemaakte in de klas: de slappe lach krijgen tot je de klas uitgestuurd werd, het belachelijk maken van rare docenten. Ik kan het gevoel nog zo oproepen.
Boek: Meisjesboeken van weleer – Kristine Groenhart