Europeana is een digitale bibliotheek, museum, archief en galerie en werd in 2008 gelanceerd. Op dit moment bevat de collectie al 24 miljoen objecten.
Alle landen van de EU werken samen in Europeana. Volgens de Europese Commissie, de initiatiefnemer van het project, stimuleert het programma de groei van de creatieve industrie in Europa.
Woensdag komen de ministers van Cultuur van Europa in Brussel bijeen. Tijdens een speciale bijeenkomst worden dan alle mogelijkheden van Europeana voor het voetlicht gebracht. Iedere minister is gevraagd zijn of haar favoriete ‘nationale’ stuk uit Europeana te kiezen.
Halbe Zijlstra kiest…
Voor Nederland neemt staatssecretaris van Cultuur Halbe Zijlstra die opdracht op zich. Hij koos voor het negende-eeuwse Evangeliarium van Egmond, binnen Europeana te vinden onder Egmond Gospels. Dit handschrift is afkomstig uit het voormalige klooster in Egmond en wordt door de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag bewaard. Het boek bevat de evangelieverhalen, vandaar de naam ‘Evangeliarium van Egmond’. Bijzonder aan het werk zijn de opdrachtminiaturen van de Hollandse graaf Dirk II en zijn vrouw Hildegard. We zien hen afgebeeld terwijl ze het boek schenken aan de abt van het klooster, vader Adalbert. Dit is de oudst bekende afbeelding van Hollandse personen.
In een blog schrijft staatssecretaris Zijlstra over dit object:
“There ain’t nothing but the real thing”, zong Marvin Gaye in de jaren zestig. En die tekst kwam meteen bij me op toen ik dit oude topstuk in het echt mocht bewonderen. Maar het digitale exemplaar is een goede tweede voor iedereen die niet in de gelegenheid is om de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag te bezoeken.
Europeana brengt erfgoed uit alle Europese landen samen. De verscheidenheid van de totale collectie is belangrijker dan de kwaliteit van de afzonderlijke werken. En wat de ene bezoeker van de website prachtig vindt, spreekt een ander helemaal niet aan. Wetenschappers zoeken nu eenmaal naar andere dingen dan de geïnteresseerde leek. En jongeren zullen beslist een voorkeur hebben voor bewegende beelden. Als staatssecretaris van Cultuur kies ik voor dit bijzondere handschrift uit de negende en tiende eeuw: het Evangeliarium van Egmond. Het bevat naast evangelische teksten en plaatjes de allereerste afbeeldingen van Hollandse mensen – graaf Dirk II en zijn vrouw Hildegard. Zij schonken het Evangeliarium aan de abdij van Egmond.
Het Evangeliarium is een van de oudste bewaard gebleven Nederlandse kerkschatten en het heeft een Europese geschiedenis: het ontstond in Frankrijk, werd aangevuld in Holland, verdween naar Duitsland en kwam uiteindelijk via Utrecht in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag terecht. Nu is het voor iedereen te zien via Europeana.
Wie interesse heeft in de moraal van die tijd noteert dat Hildegard als baby al werd beloofd aan graaf Dirk II en op haar twaalfde met hem in het huwelijk trad. Of zij niettemin een goed liefdesleven heeft gehad, vertelt het Evangeliarium niet. Daarvoor moeten we andere historische bronnen raadplegen…
Halbe Zijlstra,
Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Nederland
Joke Schauvliege kiest…
Namens België heeft minister van Cultuur Joke Schauvliege een object uit de digitale database uitgezocht. Zij koos voor het beroemde schilderij Maria met kind van de Franse schilder Jean Fouquet (ca. 1420-1480). Dit werk dateert ongeveer uit 1452 en bevindt zich in de collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.
In een blog schrijft minister Schauvliege over dit object:
Jean Fouquet laat de maagd Maria tronen als hemelkoningin. Zijn stijl is gebaseerd op die van de Vlaamse primitieven en schilderbroers Hubert en Jan van Eyck. Mogelijks stond Agnes Sorel, de geliefde van Karel VII, model. Haar erg modieuze kleding, het hoog weggeschoren haar en de mantel van hermelijn duiden op haar voornaamheid. Tegelijk heeft het geheel iets licht erotisch.
Dit is een absoluut topstuk uit de collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen. Compositie- en kleurgebruik zijn merkwaardig hedendaags. Het felle blauw en rood van de serafijnen en cherubijnen contrasteert met de melkwitte huid van Maria en Jezus, en doet wat irreëel aan. Toch klopt alles. Alsof de Franse schilder water en vuur verzoent. Ik zie het als een metafoor voor de politieke context waarin Europeana en het cultureel erfgoed zich bevindt: culturele en economische belangen kunnen – met goede wil en creativiteit – samengaan. Europeana staat zij aan zij met de cultureel-erfgoedorganisaties voor de uitdaging om de doelstellingen van de Digitale Agenda voor Europa op meesterlijke wijze te verzoenen met de dagelijkse praktijk in musea en hun publieke taak.
Joke Schauvliege
Minister van Cultuur
