Een dossier over de behandeling van politieke gevangenen na de bevrijding, is vijftig jaar onvindbaar geweest. Dat blijkt uit onderzoek van de Nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer.
De Nationale ombudsman heeft kritiek geuit op het Ministerie van Justitie en minister Ernst Hirsch Balin opgeroepen te erkennen dat nabestaanden van politiek gevangenen in het verleden onvoldoende aandacht hebben gekregen. Ombudsman Brenninkmeijer startte een onderzoek na een klacht van een zoon van de vooraanstaande NSB’er Meinoud Rost van Tonningen.
Voorafgaand en tijdens de bezetting was Meinoud Rost van Tonningen een vooraanstaand lid van de NSB. Begin mei 1945 werd Rost van Tonningen door de Canadezen gevangengenomen en overgedragen aan de Nederlandse autoriteiten. Rost van Tonningen werd hierna overgebracht naar de Gevangenis van Scheveningen en overleed hier twee dagen later, op 6 juni 1945.
Volgens de officiële lezing had Meinoud Rost van Tonningen in de gevangenis zelfmoord gepleegd door van een hoge balustrade naar beneden te springen. Kort na het overleden gingen er echter geruchten rond. Volgens sommigen zou Rost van Tonningen tijdens zijn verblijf in de strafgevangenis stelselmatig zijn mishandeld en uiteindelijk door toedoen van derden om het leven zijn gebracht.
De weduwe van Rost van Tonningen, de in 2007 overleden Florrie Rost van Tonningen-Heubel, heeft nooit geloofd dat haar echtgenoot zelfmoord had gepleegd. Ze heeft verschillende malen geprobeerd de ware toedracht te achterhalen. Zowel in 1950 als in 1970 vroeg ze het Ministerie van Justitie om opheldering. Beide keren kreeg ze te horen dat het ministerie alleen informatie had die eerder al gepubliceerd was in het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie van september 1947.
Haar zoon Egbert, die twee jaar oud was op het moment dat zijn vader overleed, heeft sinds 2004 geprobeerd informatie boven tafel te krijgen. Hij kreeg wel verschillende documenten, waaronder een rapportage met getuigenverklaringen over de slechte behandeling van politieke gevangenen in 1945.
‘Niet juist’
Volgens de Nationale Ombudsman was Justitie in 1970 al op de hoogte van het bestaan van deze rapportage. Niemand zou de rapportage echter hebben kunnen vinden omdat deze in 1951 het stempel ‘geheim’ had gekregen en niet geregistreerd was waar de rapportage was opgeslagen. Brenninkmeijer is van mening dat het ministerie zich vanaf 2004 heeft ingespannen documenten boven tafel te krijgen met daarin informatie over het lot van Rost van Tonningen. Hij vindt het echter ‘niet juist’ dat er eerder geen openheid is gegeven. Volgens de Ombudsman zijn hierdoor voor nabestaanden belangrijke feiten over het lot van Meinoud Rost van Tonningen te lang verborgen gebleven.
Over de verborgen gebleven rapportage schrijft de Ombudsman in zijn rapport: “Dat het na 1950 meer dan 50 jaar heeft moeten duren voordat het rapport naar buiten is gebracht, valt te betreuren. Het gaat immers niet alleen om het feit dat de vader van verzoeker als politiek delinquent aangemerkt werd, maar ook om de vraag hoe de Nederlandse autoriteiten kort na de Tweede Wereldoorlog om zijn gegaan met gevangenen.”
- Boeken over Meinoud Rost van Tonningen
- Boeken over de NSB
- Rapport van de Nationale Ombudsman
