Enige tijd geleden deed Nationaal Monument Oranjehotel een oproep naar de identiteit van vijf verzetsmannen op een unieke historische foto. Het beeld is bijzonder omdat hierop leden van de Geuzengroep, de eerste verzetsgroep van Nederland, te zien zijn terwijl ze vanaf de gevangenis in Scheveningen op transport worden gesteld naar Buchenwald. Dankzij informatie van nabestaanden zijn de namen van vier mannen nu achterhaald.
Van de vijfde man op de foto is alleen een hoed zichtbaar. Het is niet gelukt zijn naam te weten te komen.
De geïdentificeerde mannen zijn: Leen Kop, Jan van Leeuwerden, Daan Hoek en Willem Assenberg. Verschillende bronnen bevestigen dat deze mannen vanuit het Oranjehotel werden gedeporteerd naar Buchenwald. Onderzoekers zijn er ook in geslaagd te achterhalen wanneer en door wie de foto precies werd gemaakt. Het blijkt om een foto te gaan die Sara Oversluizen-Kop op 8 april 1941 maakte. Zij was een zus van Geuzenleider Arij Kop die op 13 maart 1941 werd gefusilleerd.
Twee broers
Sara kwam de bewuste dag naar het Oranjehotel om spullen van haar omgekomen broer op te halen en zag een andere broer van hen, Leen Kop, als gevangene naar buiten komen. Ze wist snel de foto te maken, zeer waarschijnlijk zonder opgemerkt te worden door de Duitse soldaten. De foto belandde uiteindelijk bij Jan Anderson van het gelijknamige Streekmuseum in Vlaardingen. Een reproductie van de foto hangt sinds 2019 in het NM Oranjehotel.
Het onderzoek naar de identificatie is uitgevoerd door Jilt Sietsma en Ginevra Delfini, twee vrijwillige onderzoekers van het Oranjehotel na crowdsourcing onder het publiek. De persoonlijke verhalen van nabestaanden zijn bevestigd vanuit verschillende bronnen, maar konden niet onafhankelijk bevestigd worden, mede vanwege de beperkte scherpte en resolutie van de foto. Het Oranjehotel acht het echter zeer waarschijnlijk dat de identificaties juist zijn, omdat alle historische feiten kloppen en geen tegenstrijdige suggesties gedaan zijn.
De mannen op de foto (v.l.n.r)
- Leendert Cornelis (Leen) Kop, geboren in Vlaardingen op 25 maart 1908, is in 1940 maatschappelijk werker en kantoorbediende. Hij is een broer van Arij Kop, een van de leiders van de Geuzen, en van Sara Oversluizen – Kop, de maakster van de foto en is getrouwd met Meintje de Bruyne. Het echtpaar heeft twee kinderen. Leen Kop wordt in Vlaardingen gearresteerd op 9 december 1940, waarna Schutzhaft (preventieve hechtenis) wordt opgelegd. Hij komt op 9 april 1941 aan in Buchenwald, waar hij gevangengehouden wordt in blok 14 als gevangene 5533. Hij wordt vrijgelaten op 21 juni 1941 en keert dan naar Vlaardingen terug.
- Jan Anthonie van Leeuwerden is op 13 april 1915 geboren in Dordrecht. Hij is metaalbewerker en is getrouwd met Hermina Boonstra. Van Leeuwerden krijgt Schutzhaft opgelegd en wordt gevangen gezet in het Oranjehotel. Vanaf 9 april 1941 zit hij in Buchenwald. Zijn registratiekaart vermeldt als reden voor arrestatie Angehöriger d. Geuzen-Organ. en Pol., voor politiek gevangene. In Buchenwald wordt hij door kamparts dr. Waldemar Hoven geïnfecteerd met vlektyfus, met als bedoeling serum voor frontsoldaten te ontwikkelen. In 1944 wordt hij overgeplaatst naar het buitencommando Weimar. Van Leeuwerden wordt op 11 april 1945 in Buchenwald bevrijd en op 18 mei 1945 gerepatrieerd in Eindhoven. Hij is na de oorlog, van juli 1945 tot februari 1948, bewaarder in de Cellenbarakken in Scheveningen. Jan van Leeuwerden overlijdt in Vlaardingen op 25 november 1983.
- Daniël Hoek (Nieuw-Lekkerland, 21 maart 1910). In 1940 is hij houthandelaar, getrouwd met Cornelia de Bruyne en vader van twee kinderen. Hij zit gevangen in het Oranjehotel tot de deportatie naar Buchenwald, waar hij geregistreerd wordt als politiek gevangene nummer 5447 met Schutzhaft, met als reden Geuzenorg. In augustus 1943 is hij zo verzwakt door Broncho-Asthma dat hij alleen nog lichte arbeid kan doen. Daar wordt hij in april 1945 bevrijd. Daan Hoek overlijdt in Vlaardingen op 2 juli 1982.
- Willem Assenberg is op 11 augustus 1915 geboren in Vlaardingen. Hij sluit zich in 1940 aan bij de Geuzen als hij als metaalarbeider werkt bij Wilton-Fijenoord in Rotterdam, waar vele werknemers zich bij de Geuzen hebben aangesloten. De Nederlandse politie arresteert hem op 22 november 1940 in Vlaardingen. Wim Assenberg is dan getrouwd met Sophia Korpershoek en op 29 december 1940, ruim een maand na zijn arrestatie, wordt zijn zoon Nelis Pieter Assenberg geboren. In Buchenwald vermeldt zijn registratiekaart Geuzenmitglied. Vanuit Buchenwald wordt Wim Assenberg op 29 oktober 1942 naar Dachau vervoerd en daar op 30 oktober met nummer 37849 geregistreerd als gevangene met Schutzhaft. Hij wordt op 1 april 1943 in Dachau doodgeslagen, sterft om 14:55 uur en wordt gecremeerd in het kampcrematorium. In de Doodenboeken van het Oranjehotel is een pagina voor Wim Assenberg opgenomen.
Walraven van Hall – De bankier van het verzet
Boek: Het Oranjehotel. Een Duitse gevangenis in Scheveningen
