Nemesis – Godin van de wraak en vergelding

Nemesis is een wraakgodin uit de Griekse mythologie die de slechte daden van de mensen bestraft. Ze is de personificatie van de afkeuring die goden voelen door menselijke trots. Haar moeder is de oergodin van de nacht genaamd Nyx. Als vader worden Erebus of Oceanus genoemd.

De godin Nemesis hield zich voornamelijk bezig met menselijke (straf)zaken. Ze zorgde ervoor dat alles in balans bleef. Als een persoon volgens haar te veel of juist te weinig geluk had, trok zij dit recht. Haar naam betekent dan ook ‘zij die verdeelt en uitdeelt’. Zo bracht Nemesis leed bij degene die te veel geluk hadden. Dit zorgde er ook voor dat ze werd ze gezien als een wrekende godin.

In verhalen en schilderingen werd de godin vaak afgebeeld met vleugels. Haar attributen zijn een wereldbol, fakkel, zweep, zwaard, wiel van geluk, zandloper of een drinkbeker.

Helena

In sommige klassieke vertellingen werd Nemesis beschouwd als de moeder van Helena, de mooiste vrouw uit de Griekse oudheid. Zo zou de wraakgodin op een dag zwanger zijn geraakt door de oppergod Zeus. Hij verlangde naar Nemesis, maar die probeerde aan hem te ontkomen door de gestalte van een gans aan te nemen. Tevergeefs, want de oppergod transformeerde zichzelf in een zwaan waarna hij de godin bezwangerde. Vervolgens legde Nemesis een ei waaruit Helena werd geboren. In een variant van deze mythe bracht de godin het ei naar koningin Leda, waardoor die ook vaak als Helena’s moeder werd gezien.

Narcissus

Nemesis hield zich vooral bezig liefdesaffaires. Zo speelde ze een rol in het verhaal van de jongeman Narcissus (Narkissos) die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld. In zijn boek Metamorphosen beschreef Ovidius deze mythe. In onderstaand fragment haalt hij een van de vrouwelijke verleidsters van Narcissus aan, die zich beklaagt over diens afwijzing:

“Ja, een van hen had al beledigd, handen hemelwaarts, gesmeekt: ‘Laat hem ook zo verliefd zijn! Laat ook zijn geliefde ongrijpbaar zijn!’ en Nemesis heeft dat gebed verhoord.” Metamorphosen – Ovidius Boek IV, 408 – Vert: M. d’Hane-Scheltema

De godin strafte Narcissus door hem verliefd te laten worden op zichzelf.

Verering

In de oudheid werd Nemesis volop vereerd. Onder andere in de historische regio Attica eerde men haar. In Rome was Nemesis populair onder de soldaten en werd ze vereerd als beschermvrouw van het oefenterrein. Haar Romeinse equivalent is Rivalitas of Invidia

Overzichtspagina Griekse mythologie
Overzicht van boeken over de (Griekse) mythologie

Bronnen ▼