Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 39 | Signalementen week 41 >>>

Selectie week 40 (2021)

Het Romeinse Rijk in infographics

Het reservoir aan soldaten moet bijna onuitputtelijk zijn geweest op het immense grondgebied van het Romeinse Rijk. Deze oorlogsmachine vormde een belangrijke succesfactor in de militaire geschiedenis van de Romeinen. Het is dan ook niet zo vreemd dat de militaire macht een van de grote thema’s is in dit volstrekt unieke boek. In meer dan honderd infographics en bijbehorende teksten laten de makers ook zien hoe de Romeinse economie werkte, het politieke systeem in elkaar stak en het sociale leven functioneerde.
Fragment: Het Romeinse volk in infographics
Angela Merkel

Als Angela Merkel aftreedt als bondskanselier is dat het einde van een tijdperk. Voor velen belichaamt zij democratische waarden in tijden van opkomend populisme en nationalisme. De vele crises tijdens haar ambtstermijn verminderden haar populariteit niet, integendeel: Merkel werd populair als de vrouw die de Duitsers uit de wind hield, hoewel ze hun onwil om te veranderen afkeurde. De brede steun voor haar leiderschap kreeg barsten door het vluchtelingendebat. Met haar besliste optreden in de coronacrisis herwon ze het vertrouwen. Als parlementair verslaggever heeft Ralph Bollmann Merkel van dichtbij geobserveerd.
Dante

Vanwege de roem die hem al bij leven ten deel viel, weten we over Dante Alighieri meer dan over de meeste van zijn tijdgenoten. We volgen de later wereldberoemde dichter vanaf zijn adolescentie: als de zoon van een woekeraar, die ervan droomt tot de wereld van edelen en schrijvers te behoren. We zien hem in de donkere wandelgangen van de corrupte politiek en tijdens zijn ballingschap, waarin hij de verscheidenheid van veertiende-eeuws Italië ontdekt.
Fragment: Dantes geboortedag en naam
Bespreking: Dante voor gevorderden
De televisie

Op 2 oktober 1951 vond de eerste officiële televisie-uitzending in Nederland plaats. Een vliegende start van een medium dat wereldwijd dominant zou worden. Vanwege die enorme populariteit werd televisie ook het meest besproken en het meest omstreden medium van de eeuw. Groot waren de zorgen over de negatieve invloed op de jeugd, de cultuur en de beschaving. Maar net zo groot was het optimisme over hoe televisie wereldwijd de mensheid zou bevrijden en vooruit zou helpen.
Fragment: Zeventig jaar televisie in Nederland
Fortuna’s kinderen
Zou anno 1875 iemand in San Francisco beseft hebben dat de deftige, schatrijke mevrouw de Fremery ooit geboren was als slavin? En dat ze als kind door haar vader naar Nederland was gesmokkeld omdat ze in haar geboorteland Amerika haar leven niet zeker was? Het nieuwste ‘grote’ boek van Annejet van der Zijl, met daarin verwerkt haar succesvolle Boekenweekgeschenk Leon & Juliette, is misschien wel haar meest ambitieuze ooit. Dit waargebeurde verhaal begint bij avonturier Leon Herckenrath die in 1818 zijn hart verloor aan de jonge slavin Juliette en volgt hun oudste dochter en haar Hollandse man tijdens hun avonturen in Californië ten tijde van de Goldrush.
Handelaren en ambachtslieden

Dit is de geschiedenis van hoe de bewoners van onze streken zich in de vroege middeleeuwen ontwikkelden van jagers, landarbeiders en vissers tot handelaren, schippers en ambachtslieden. Omdat goede oogsten door betere omstandigheden meer overschotten opleverden, breidde de handel zich uit van lokale markten naar internationale handelsnetwerken. De economie in heel Noord-Europa groeide op ongekende wijze en men kon nu ook rijk worden door werk.
Fragment: Ambachtslieden in de vroege middeleeuwen
Het Monsterschip

In dit boek vertelt Luc Panhuysen, met opmerkelijke details over het rauwe leven op zee, op meeslepende wijze het nieuwe verhaal van admiraal Tromp en de historische zeeslag bij Duins. Op de plechtigheid rond Tromps benoeming tot admiraal in 1637 viel op dat het feestvarken er bedrukt uitzag. Het vaderland stond er maritiem gezien op dat moment dan ook beroerd voor. Spanje rukte op in de noordelijke wateren. Visserij en koopvaardij leden onder kaperij. In Den Haag riep men dat het land aan de zeekant werd belegerd. Twee jaar later zou Tromp de Spaanse opmars een definitief halt toeroepen door de armada vernietigend te verslaan. Hoe was dat mogelijk?
AEX van de ziel

Het Nederland van vlak na de Tweede Wereldoorlog zag er wezenlijk anders uit dan het land waarin we nu leven. Om je in die tijd met zijn wederopbouwmoraal gemakkelijk te kunnen handhaven had je andere eigenschappen nodig dan nu. Bescheidenheid was een deugd en als je je plaats niet kende liep je een grote kans op problemen. Tegenwoordig leven we in een tijd van selfies en zelfpromotie. Elke tijd vraagt om andere kwaliteiten. De vraag hoe te leven mag dan tijdloos zijn, het antwoord daarop is dat zeker niet. En dat antwoord wordt in toenemende mate gezocht in zelfhulpboeken.
Meestervervalsers
Tientallen kunstexperts vonden De Emmausgangers van Han van Meegeren een van de mooiste schilderijen van Vermeer. Eerder oordeelde kunsthandel Duveen vernietigend over hetzelfde doek: ‘this is a rotten fake.’ ‘Eenderde van alle kunst is vals’ stelt Arthur Brand, ‘s werelds bekendste kunstdetective, vast in zijn voorwoord. Onderzoeksjournalist Bert Voskuil dook in de schimmige wereld van de valse kunst en zocht naar de motieven en praktijken van deze criminele beroepsgroep.
Smeltkroes Brazilie

Voor een buitenstaander lijkt Brazilië een smeltkroes van culturen. Maar klopt dat? Leven de bevolkingsgroepen mét of juist naast elkaar? En hoe gaan ze om met hun geschiedenis? Schrijfster Mary-Ann Sandifort ging in de kleine centraal gelegen staat Espírito Santo op onderzoek uit. Zij logeerde bij inheemsen, bij afstammelingen van Angolese slaven en bij nazaten van Zeeuwen, Pommeranen en San Marinezen – Europeanen die in de negentiende eeuw naar Brazilië migreerden om slaven te vervangen en het land te verblanken.
Fragmenten: Smeltkroes Brazilië
Voor profeet en Führer

Hitler zag de moslimgemeenschap als een machtige bondgenoot. Zijn nazibewind wierp zich wereldwijd op als beschermheer en geestverwant van de islam. Tienduizenden moslims vochten in SS en Wehrmacht of werkten mee aan de Duitse oorlogspropaganda. In Voor profeet en Führer biedt historicus David Motadel een even baanbrekende als beeldende beschrijving van deze onbekende kant van de Tweede Wereldoorlog en islamgeschiedenis. Geen moeite was de nazi’s te veel om zich bij de moslims geliefd te maken: zo ontwierp SS-chef Heinrich Himmler hoogstpersoonlijk de fez voor het uniform van de Bosnische moslim-SS.