Oog van Horus – Een krachtig Egyptisch symbool

Het oog van Horus (ook: oedjat-oog of wedjat-oog) is een bekend symbool uit de Egyptische mythologie. Het zogenaamde ‘alziend oog’ is door de Egyptenaren veelvuldig afgebeeld op amuletten die de drager bescherming en goede gezondheid moesten bezorgen. Het oog stond ook symbool voor de goddelijke kracht.

De ogen van de god Horus stonden voor de oude Egyptenaren symbool voor de zon en de maan. De godheid, ook wel eens Harsiesis genoemd, werd afgebeeld als een valk of een mens met valkenkop. Zijn linkeroog verbeeldde de maan en stond symbool voor genezing terwijl zijn rechteroog de zon en kracht symboliseerde. Horus was de zoon van moedergodin Isis en van Osiris, de latere god van de onderwereld.

Mythe van het Oog van Horus

Vanaf de 1e dynastie van Egypte (ca. 2925-2775 v.Chr.) werden de goden Horus en Seth voorgesteld als elkaars eeuwige tegenhangers. De twee goden lagen doorlopend met elkaar overhoop en streden om de heerschappij over Egypte. Deze strijd is vastgelegd in verschillende mythes. Dat Horus het niet erg goed kon vinden met zijn oom Seth was begrijpelijk. Deze god had eerder namelijk zijn vader Osiris gedood in een poging de macht over Egypte te krijgen. Na de dood van Osiris meenden echter zowel Seth als Horus aanspraak te kunnen maken op de Egyptische troon. Een lange strijd volgde.

Volgens een bekend verhaal lag Horus op een dag te rusten bij een oase in de woestijn toen hij werd beslopen door een zwart everzwijn. Het bleek om de god Seth te gaan, die de gedaante van het dier had aangenomen. Eenmaal aangekomen bij Horus rukte Seth het linkeroog (de maankant) van zijn vijand uit en gooide het over de rand van de wereld. Horus schrok wakker en nam direct wraak op zijn kwelgeest door diens geslacht af te rukken. Hij had nu wel wraak genomen, maar daarmee had de god zijn linkeroog nog niet terug. Zolang hij zijn oog miste was de nachtelijke hemel in diepe duisternis gehuld.

De vredestichtende god Thot (Djehoety), door de oude Egyptenaren later vereerd als de maangod, kwam Horus uiteindelijk te hulp. Deze god zocht net zolang in de oneindige ruimte rond de wereld tot hij het oog van Horus had teruggevonden. Het oog bleek door de val wel versplinterd. Thot slaagde er echter in het oog weer in elkaar te zetten en gaf het aan Horus terug. Sinds die tijd werd dit linkeroog vaak afgebeeld in zogeheten oedjat-amuletten. Volgens een andere lezing werden beide ogen van Horus verminkt en herstelde de godin Hathor (in de mythologie later opgegaan in de godin Isis) het gezichtsvermogen van de gekwelde god door diens ogen te wassen in gazellenmelk.

Horus was tamelijk populair bij de oude Egyptenaren en stond bekend als een trouwe zoon die de moord op zijn vader wreekte. Veel koningen werden gelijkgesteld aan de godheid. Zij stonden bekend als de ‘levende Horus’. In het beroemde graf van farao Toetanchamon trof men een armband aan op de mummie met daarop een groot oedjat-oog. En in een wond in de mummie van farao Ramses III vonden onderzoekers zo’n tien jaar geleden een stenen oedjat-amulet.

Tempels

Het Oog van Horus speelde ook een rol bij Egyptische tempelrituelen. Wanneer een farao een tempel bezocht, liep hij vaak met een wierookvat naar het heilige deel van de tempel, waar vervolgens verschillende handelingen moesten worden verricht. Zo deelde hij de god die in de tempel werd vereerd bijvoorbeeld mee dat hij het Oog van Horus kwam brengen en dat hij de god daarmee tot leven zou brengen.

Bronnen ▼