Victor Loret (1859-1946) en het mysterie van de drie mummies

Victor Loret verwierf einde negentiende eeuw grote naamsbekendheid als egyptoloog toen hij in Luxor op de westelijke Nijloever in de Vallei der Koningen verscheidene faraograven ontdekte. De aanwezigheid van drie anonieme mummies in een zijkamer van de graftombe van farao Amenhotep II (KV35) stelde Loret en zijn collega’s lange tijd voor een raadsel. Het verhaal:

Lorets jonge jaren

Victor Clement Georges Philippe Loret, zoals zijn volledige naam luidde, werd op 1 september 1859 geboren in Parijs als zoon van een uit Vlaanderen geëmigreerde organist. Reeds op jonge leeftijd betoonde Loret een grote interesse voor geschiedenis en de Oudheid in het bijzonder. Na zijn middelbare school werd hij toegelaten aan de “École pratique des Hautes Études” te Parijs waar hij zich bekwaamde in de studie van het Oude Egypte.

De start van een succesvolle carrière

In het voorjaar van 1881 vertrok Loret voor het eerst naar Egypte waar hij zich in de Vallei der Koningen toelegde op het onderzoeken en in kaart brengen van de funeraire inscripties op sarcofagen en graftombes.

Eind 1886 keert Loret terug naar Frankrijk waar hij aan de universiteit van Lyon egyptologie ging doceren. De lokroep van de farao’s bleek evenwel te groot, en na enige tijd reisde hij opnieuw af naar Egypte waar hij in 1897 de leiding kreeg over de Egyptische Oudheidkundige Dienst. Het jaar daarop ontdekte Loret enigszins per toeval in de Vallei der Koningen de intacte grafkamer van farao Amenhotep II. De tombe, die in een latere periode blijkbaar dienst had gedaan als zogenaamde “cache” of schuilplaats om de stoffelijke resten van andere farao’s te beschermen tegen grafrovers, bevatte tot Lorets verbazing ook drie mummies, zonder enige verwijzing naar een naam of rang. Een eerste mummie was die van een oudere vrouw die men algauw de bijnaam gaf van “The elder lady”, en waarvan vooral de lange sierlijke haartooi opviel. De tweede mummie bleek toe te behoren aan een jonge vrouw die men “The younger lady” noemde en op het eerste gezicht niet ouder was dan dertig jaar. De derde mummie was die van een jongetje van ongeveer tien jaar oud. Wie waren zij en wat deden ze in een koninklijke tombe?

Het mysterie ontrafeld

Lange tijd bleef de identiteit van de drie mummies een raadsel. Het waren uiteindelijk DNA-tests die uitsluitsel gaven over het mysterie. De tests wezen uit dat de mummie van de oudere vrouw die van koningin Tiye was, de gemalin van farao Amenhotep III en dus de moeder van de ketterfarao Achnaton en de grootmoeder van Toetanchamon. Daarnaast toonde verder DNA-onderzoek aan dat de stoffelijke resten van de jongere vrouw die van de moeder van Toetanchamon waren, wat echter zou betekenen dat het over de verloren gewaande mummie van Nefertiti, de vrouw van farao Achnaton zou gaan. Dit stelde de egyptologen voor een nieuw raadsel want uit friezen op tempels en voorstellingen op teruggevonden papyrusrollen had Achnaton met Nefertiti immers enkel dochters. De mummie van de jonge vrouw kon dus niet van Nefertiti zijn, maar was waarschijnlijk die van een tweede vrouw van Achnaton waarbij hij een zoon had verwekt.

Het mysterie werd nog groter toen uit onderzoek met een CT-scan bleek dat de mummie van de jonge vrouw sporen van premortem geweld vertoonde die met quasi zekerheid de dood hadden veroorzaakt. Zo was de borstkas bijna volledig ingedrukt terwijl het aangezicht tot aan de onderkaak een gapende wond vertoonde. Bijkomend onderzoek uit 2003 door de universiteit van York onder leiding van de Britse egyptologe Joann Fletcher bevestigde dit vermoeden.

Maar wie had baat bij de dood van deze jonge vrouw? Algauw werd de naam van Nefertiti geopperd. Het was inderdaad niet ondenkbeeldig dat zij haar positie als eerste vrouw van de farao bedreigd zag door de jonge bijvrouw die aan haar man een zoon en opvolger had geschonken. Dat Nefertiti de moord zou gepleegd hebben is nooit bewezen, maar klinkt wel plausibel.

Over de mummie van het jongetje is dan weer weinig met zekerheid bekend. DNA-onderzoek leverde niets op, hoewel sommige egyptologen denken dat het wellicht de stoffelijke resten zijn van Webensenu, een vroegtijdig gestorven zoontje van farao Amenhotep II.

En verder…

Na zijn spectaculaire ontdekking keerde Victor Loret begin 1900 terug naar Frankrijk om er tot 1929 opnieuw les te geven aan de universiteit van Lyon. Op 3 februari 1946 kwam hij er op 86-jarige leeftijd te overlijden.

Overzicht van Boeken over Egypte en de oude Egyptenaren