Oude Romeinse grenzen hebben nog steeds invloed op welzijn en gezondheid

3 minuten leestijd
Beeld van een beroemd Romeins ruitermasker bij Nijmegen
Beeld 'Het gezicht van Nijmegen', gemaakt door Andreas Hetfeld (CC BY-SA 4.0 - Roger Veringmeier - wiki)

Waarom zijn mensen in sommige regio’s gelukkiger en gezonder dan in andere? Voor het eerst legt een internationaal team van historici, psychologen en economen een verband tussen de grenzen van het oude Romeinse Rijk en huidige regionale verschillen in persoonlijkheid, gezondheid en welzijn. Hoofdonderzoeker Martin Obschonka van de Universiteit van Amsterdam:

Onze studie toont aan dat historische gebeurtenissen van duizenden jaren geleden een blijvende psychologische invloed hebben op bevolkingen vandaag.

Door de geschiedenis heen zijn verbeteringen in gezondheid en welzijn ongelijk verdeeld. Eén factor die deze verschillen helpt verklaren, is dat persoonlijkheidskenmerken, zoals hoe open, emotioneel stabiel en vriendelijk mensen zijn, per regio verschillen. Obschonka legt uit: “We vonden regionale clusters van dergelijke persoonlijkheidskenmerken die gekoppeld zijn aan een betere gezondheid en hoger welzijn.”

Volgens Obschonka kunnen we deze regionale clustering beter begrijpen als we naar de geschiedenis kijken. “Fysieke grenzen uit het verleden kunnen blijvende psychologische grenzen worden die samenlevingen vandaag de dag nog verdelen,” voegt Obschonka toe.

Met een team van internationale collega’s uit het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Nederland en de Verenigde Staten keek Obschonka terug naar de Romeinse tijd, tweeduizend jaar geleden. De onderzoekers vergeleken Duitse regio’s die door de Romeinse cultuur zijn beïnvloed en beschermd werden door de grenzen van het Romeinse Rijk, de Limes, met Duitse regio’s daarbuiten. Vervolgens pasten ze dezelfde methode in Nederland toe.

Een blijvende psychologische erfenis

Met behulp van geavanceerde statistische methoden en gegevens uit grootschalige enquêtes (met meer dan 70.000 deelnemers) bevestigt de studie dat de Romeinse overheersing in Duitsland een blijvende psychologische erfenis heeft achtergelaten. Mensen die in voormalige Romeinse gebieden wonen, rapporteren een grotere levensvreugde, een betere gezondheid en hebben een langere levensverwachting.

“Zelfs na het verwerken van latere historische invloeden en allerlei fysieke en economische factoren, zoals geologie, klimaat en economische ontwikkeling, vonden we een duidelijk verband tussen Romeinse invloed en persoonlijkheidskenmerken van vandaag die aan een gelukkiger en gezonder leven bijdragen,” zegt Obschonka. “Deze bevindingen werden verder bevestigd met een statistische methode die specifiek de grensregio’s langs de Limes onderzoekt.”

De rol van economische vooruitgang

Volgens het onderzoek waren de investeringen van de Romeinen in economische infrastructuur, zoals het wegennet, markten en mijnen, cruciaal voor dit langdurige effect. “De Limes-muur markeerde de grens tussen een van de meest geavanceerde en invloedrijke beschavingen in de geschiedenis en de relatief minder ontwikkelde “barbaarse” Germaanse stammen,” legt Obschonka uit.

De Romeinse bezetting heeft een belangrijke en blijvende economische erfenis nagelaten, die op zijn beurt een diepgaand en blijvend psychologisch profiel heeft gevormd. Dit profiel heeft de lokale bevolking vatbaarder gemaakt voor meer geluk en een betere gezondheid.

Dat deze effecten zo lang hebben doorgewerkt, kan volgens de studie worden verklaard door het menselijke vermogen om culturele vooruitgang generatie na generatie verder te ontwikkelen. “Elke generatie verfijnt en verbetert wat ze erft,” zegt Obschonka.

Vergelijkbare effecten in Nederland

Om te onderzoeken of deze bevindingen ook elders gelden, pasten de onderzoekers dezelfde methode in Nederland toe, dat ook werd verdeeld door de Romeinse Limes langs de Rijn. Hoewel het hier om een kleiner gebied gaat, vonden ze vergelijkbare effecten van de Romeinse invloed op persoonlijkheidskenmerken, sommige zelfs sterker dan in Duitsland. “De resultaten uit Duitsland zijn dus ook toepasbaar op een ander land met een eigen geschiedenis langs de Romeinse grens,” stelt Obschonka. “Het blijft natuurlijk wel de vraag of we deze effecten ook bij andere landen met een Romeinse geschiedenis terugzien.”

Waarom het verleden belangrijk blijft

Deze studie benadrukt hoe belangrijk het is om naar de oude geschiedenis te kijken om hedendaagse verschillen in geluk, gezondheid en persoonlijkheid te begrijpen. “Geschiedenis vormt ons op manieren die we vaak over het hoofd zien. De psychologische grenzen die we vandaag de dag waarnemen, kunnen hun oorsprong diep in het verleden hebben,” concludeert Obschonka.

Het wetenschappelijke artikel van de onderzoekers is hier te lezen.

Recent gepubliceerd

Reageer

Abonneer
Stuur mij een e-mail bij
guest
2000
0 Reacties
Oudste
Nieuwste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 55.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
0
Reageren?x
×