Oude wijn in nieuwe zakken – Herkomst en betekenis

Wanneer iets als nieuw wordt gepresenteerd, terwijl er eigenlijk helemaal niets is veranderd en bijvoorbeeld alleen de verpakking is aangepast, zegt men wel eens schamper: “Dat is oude wijn in nieuwe zakken”. Deze bekende uitdrukking vindt zijn herkomst in het Nieuwe Testament en verwijst naar het oude gebruik om wijn in leren zakken te bewaren.

In de evangeliën, vier boeken uit het Nieuwe Testament waarin het leven van Jezus wordt beschreven, is de gelijkenis van de wijnzakken te vinden. Als enkele joodse farizeeërs (geleerden die de wetten in de Thora grondig bestuderen) op een dag zien dat Jezus en zijn leerlingen tijdens een bezoek aan zondaren en tollenaars (belastinginners) een maaltijd nuttigen, kijken de geleerden daar nogal van op. Verbaasd vragen ze Jezus waarom hij met deze zondige mensen eet.

Jezus antwoordt daarop dat hij niet is gekomen om rechtvaardigen tot inkeer te brengen en dus bewust op bezoek gaat bij zondaren. “Gezonde mensen hebben geen dokter nodig, maar zieken wel…”

De farizeeërs nemen geen genoegen met dat antwoord en wijzen Jezus erop dat de leerlingen van de profeet Johannes, die kort daarvoor veel mensen heeft gedoopt, geregeld vastten en vroom tot God baden. Die van Jezus lijken het allemaal veel minder nauw te nemen, die “eten en drinken maar”, stellen de geleerden verontwaardigd. Jezus pareert die kritiek door te zeggen dat het onlogisch is om bruiloftsgasten te laten vasten zolang de bruidegom nog bij hen is. En hij werpt al een blik vooruit, naar zijn naderende dood. “Er komt een dag”, kondigt Jezus aan, “dat de bruidegom bij hen wordt weggehaald, en dan is het tijd om te vasten.”

Jezus vertelt de farizeeërs vervolgens de gelijkenis:

Ook in het evangelie van Matteüs (9:16-1) en Marcus (2:21-22) is deze gelijkenis te vinden. De parabel is veel aangehaald in verhandelingen over de relatie van Jezus’ leerlingen met het traditionele jodendom.

Betekenis

Volgens verschillende duiders wilde Jezus met deze gelijkenis aangeven dat zijn boodschap (de nieuwe wijn) het beste ontvangen kan worden door personen die bereid zijn een nieuwe manier van denken te ontwikkelen en los willen komen van oude leefregels en gewoonten (de oude zakken).

Tegenwoordig komt de uitdrukking “oude wijn in nieuwe zakken doen” het vaakst voor, maar soms wordt ook de oudere variant “je moet geen nieuwe wijn in oude zakken doen” nog wel gebruikt. Hiermee bedoelt men dan meestal dat een nieuwe situatie om een nieuwe behandeling vraagt. Men kan dus niet op de oude voet doorgaan.

Boek: Spreekwoorden en gezegden uit de Bijbel

Bronnen ▼