Het Peace-teken, van keizer Nero tot ‘nuclear disarmament’

Een christelijke scholengemeenschap gooide in 2013 drieduizend schoolagenda’s weg omdat er een afbeelding van het peace-teken in stond. Volgens de instelling – met onderwijslocaties in Urk, Kampen en Staphorst – staat het teken onder meer symbool voor de christenvervolgingen door de Romeinse keizer Nero.

De scholengemeenschap had gelijk dat het omgekeerde kruis bekend werd als het zogenaamde Nero-kruis, vernoemd naar de Romeinse keizer onder wiens bewind de eerste grote christenvervolgingen plaatsvonden. Volgens sommige verhalen stierf de apostel Petrus de marteldood in Rome. Hij zou zijn opgehangen aan een omgekeerd kruis, op eigen verzoek omdat hij niet op dezelfde manier als Jezus wilde sterven. Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is voor deze marteldood van Petrus, groeide het omgekeerde kruis wel uit tot een van de attributen van de apostel. Daarnaast werd het een symbool voor de strijd tegen Joden en een symbool voor de zogenaamde anti-Christ.

In later eeuwen dook het symbool van het omgekeerde kruis nog geregeld op. De Schotse kerkhervormer John Knox (ca. 1513-1572) gebruikte het teken bijvoorbeeld om er de ogen van Satan mee uit te beelden.

‘Nuclear disarmament’ en het Peace-teken

Het internationaal bekende vredesteken zoals dat vandaag de dag gebruikt wordt heeft echter niets te maken met het geloof. Of het moet het geloof in een wereld zonder nucleaire wapens zijn. Het bekende peace-teken werd in 1958 namelijk ontworpen door de Brit Gerald Holtom voor een protestmars van Londen naar Aldermaston, waar destijds nucleaire wapens werden gemaakt.

Holtom baseerde zich op het zogenaamde semafooralfabet dat vroeger veel gebruikt werd als communicatiemiddel in de scheepvaart. Hierbij kon men met behulp van vlaggen bepaalde seinen doorgeven. In het peace-teken van Gerald Holtom zijn de tekens voor de letter “N” en “D” opgenomen. Die staan voor “nuclear disarmament”. De cirkel om het teken staat volgens verschillende lezingen symbool voor het ongeboren kind.

Holtom heeft ook eens gezegd dat hij zich bij het ontwerp liet inspireren door het schilderij De executie van de opstandelingen op 3 mei 1808 van de Spaanse kunstschilder Francisco Goya. Met dit werk wordt het Spaanse verzet tegen de troepen van Napoleon afgebeeld.

Op het schilderij hieronder is onder meer te zien hoe een van de verzetsstrijders de armen omhoog heft terwijl hij voor een vuurpeloton staat. Hierin zijn, omgekeerd, ook de lijnen van het peace-teken terug te vinden.